De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie stuurt niet één, maar zelfs twee seismometers naar de achterzijde van de maan. Door maanbevingen te registeren, hoopt NASA meer te weten te komen over de samenstelling van de maan én te achterhalen of toekomstige astronauten op de maan veel te vrezen hebben van inslaande micrometeorieten.
De twee seismometers moeten in 2026 op de achterkant van de maan (oftewel de zijde die altijd van de aarde is afgewend) arriveren. Ze krijgen dan – als het allemaal goed gaat – een plekje in een grote inslagkrater die zich op zo’n 500 kilometer afstand van de zuidpool van de maan bevindt. En daar moeten ze hun oor te luister leggen en maanbevingen gaan registeren.
Apollo
Dat is op zichzelf geen primeur: tijdens het Apollo-programma werden ook al seismometers op de maan gezet. Maar die zijn al decennialang non-actief. Met de nieuwe seismometers – onderdeel van de zogenoemde Farside Seismic Suite (kortweg FSS) hoopt NASA dan ook voor het eerst in bijna 50 jaar weer seismische data afkomstig van de maan te kunnen ontvangen.
Geen herhaling van zetten
Toch is FSS zeker geen herhaling van zetten. Want waar de seismometers tijdens de Apollo-missies metingen uitvoerden aan de ‘voorzijde’ van de maan, zullen de nieuwe seismometers op de ‘achterzijde’ van de maan worden geplaatst. Daarnaast zijn de seismometers die in 2026 op de maan landen, zo’n 30 keer gevoeliger dan de exemplaren die tijdens de Apollo-missies werden ingezet. De hoop is dan ook dat de nieuwe seismometers een schat aan nieuwe informatie gaan opleveren.
Micrometeorieten
Zo verwachten onderzoekers dat de nieuwe seismometers in staat zijn om zelfs bevingen veroorzaakt door micrometeorieten die op het maanoppervlak inslaan, op te merken. En dat is belangrijk, want het kan NASA een beeld geven van de frequentie waarmee deze kleine ruimtestenen – ter grootte van kiezels – de maan raken. En dat is weer heel relevant voor de nabije toekomst, waarin NASA astronauten naar de maan wil sturen.
Mysterie
Daarnaast hopen onderzoekers dat de nieuwe seismometers een prangende vraag die tijdens de Apollo-missies kwam bovendrijven – maar nooit beantwoord werd – van een antwoord kan voorzien. Tijdens de Apollo-missies detecteerden de seismometers aan de voorzijde van de maan namelijk vreemd genoeg nauwelijks seismische activiteit afkomstig van de achterzijde van de maan. Het kan twee dingen betekenen. Of aan de achterzijde van de maan vinden minder bevingen plaats. Of in het binnenste van de maan bevindt zich iets wat de trillingen die aan de achterzijde van de maan ontstaan als het ware absorbeert, waardoor ze aan de voorzijde niet of nauwelijks gedetecteerd kunnen worden. “FSS zal antwoorden geven op vragen omtrent de maan die we ons al decennia stellen,” voorspelt hoofdonderzoeker Mark Panning. “We kunnen niet wachten tot we de data ontvangen.” Enig geduld is wel op zijn plaats; FSS is nog in aanbouw.
Mars InSight
Voor het ontwerp en bouw van FSS heeft NASA zich overigens laten inspireren door een Marsmissie: InSight. Tijdens deze – inmiddels beëindigde missie – werden met behulp van een seismometer voor het eerst bevingen op Mars geregistreerd. De seismometer detecteerde meer dan 1300 marsbevingen en vergrootte ons begrip van de diepte en samenstelling van de korst, mantel en kern van Mars enorm. “We hebben door dit instrument zoveel over Mars geleerd en we zijn blij dat we nu de kans krijgen om die ervaring te gebruiken om de mysteries van de maan op te lossen,” vertelt onderzoeker Philippe Lognonné. Hij is verbonden aan het Institut de Physique du Globe de Paris, dat eerder in nauwe samenwerking met NASA’s Jet Propulsion Laboratory (JPL) aan InSight werkte en nu ook bijdraagt aan de ontwikkeling van FSS. “We zijn samen naar Mars geweest en nu kunnen we straks naar de maan kijken in de wetenschap dat ook daar iets te vinden is wat we samen gebouwd hebben,” merkt Ed Miller, verbonden aan JPL. op. “Dat zal ons heel trots maken.”
De lancering van FSS staat vooralsnog gepland voor 2026. Gehoopt wordt dat de seismometers de lange koude nachten en extreem warme dagen op de maan in ieder geval gedurende 4,5 maand weten te doorstaan. En deze zo een schat aan nieuwe informatie kunnen verzamelen, waar wetenschappers vervolgens nog jaren gebruik van kunnen maken om de mysteries van de maan te ontrafelen.
