Mensen uit de ijstijd voerden wolven tijdens strenge winters mogelijk overgebleven kliekjes. En dat zou zomaar eens de reden kunnen zijn waarom jij nu een viervoeter bezit.
Iedereen die een hond heeft, herkent het; die bedelende ogen van je viervoeter als je zelf aan het eten bent. Kun jij het weerstaan? Waarschijnlijk ben je geneigd om toch een klein stukje vlees aan je hond af te staan. Diezelfde neiging hadden onze voorouders met wilde wolven mogelijk ook. En dat zou zomaar eens geleid kunnen hebben tot de domesticatie van honden.
Wolven en honden
Tegenwoordig hebben we wolven en honden. De eerstgenoemden zijn wild. De laatstgenoemden zijn onze beste vriend. Lang was onduidelijk wanneer en waarom de twee soorten zich scheidden. Inmiddels zijn onderzoekers er wel uit dat de hond meer dan 10.000 jaar geleden moet zijn ontstaan. Europese jagers en verzamelaars waren de eersten die de wolf domesticeerden en stonden dus aan de wieg van de hond zoals we die vandaag de dag kennen. Maar hoe dan? Zochten mensen jonge wolfjes op en temden deze? Of kwamen de wolven misschien naar de mensen?
In een nieuwe studie komen onderzoekers met een interessante nieuwe theorie op de proppen. Zo stellen ze dat onze voorouders rond het einde van de laatste IJstijd – 29.000 tot 14.000 jaar geleden – overgebleven restjes vlees tijdens strenge winters aan de wolven voerden. En die op het eerste gezicht nietszeggende handeling zou zomaar eens aanleiding kunnen hebben gegeven tot de domesticatie van honden.
Concurrentie
Mensen en wolven jaagden tijdens de IJstijd op ongeveer dezelfde soort dieren, zoals paarden, elanden en herten. Normaal gesproken zou een soort een ander hebben gedood die op hetzelfde voedsel jaagt. Maar onze voorouders hadden een ander slim plan bedacht. Het zou namelijk goed kunnen dat men veel eiwitrijk vlees over hield. En door dit de wolven te voeren, verminderden ze de concurrentie op gelijke prooien.
Energie
Waar de onderzoekers dat op baseren? “We hebben eerst gekeken naar hoe mensen zich in koude streken gedragen,” vertelt onderzoeker Maria Lahtinen in een interview met Scientias.nl. “Het genoemde overschot is ook in andere periodes en in andere tijden aanwezig. Maar tijdens de ijstijd in veel grotere mate.” De onderzoekers berekenden in hun studie de hoeveelheid energie die de destijds levende prooidieren leverden. Hieruit blijkt dat het vlees van deze prooidieren veel meer eiwitten bevat dan men op kon. Kortom, hoewel onze voorouders er tijdens de winter een dierlijk dieet op nahielden – plantaardig voedsel is in de winter natuurlijk beperkt – konden ze een volledig op eiwitten gebaseerd dieet waarschijnlijk niet verdragen. Daarentegen kunnen wolven maandenlang teren op een uitsluitend eiwitrijk dieet. En daarom zou het zomaar kunnen dat mensen de overgebleven restjes aan wolven afstonden, zodat de wolven zich even koest hielden en er voldoende voedsel voor mensen overbleef.
Domesticatie
Volgens de onderzoekers zou dit tevens de bakermat van de domesticatie van honden kunnen zijn geweest. “Het betreft één van de belangrijkste aspecten van de domesticatie,” durft Lahtinen zelfs te zeggen. “Maar, we stellen niet dat dit de enige factor was. We denken ook dat het andere voordelen met zich meebracht.” De wolven waren waarschijnlijk ook gewoon leuk gezelschap. En mogelijk zou het voeren van wolven het samenleven hebben vergemakkelijkt. “We weten dat jagers-verzamelaars huisdieren hadden,” gaat Lahtinen verder. “Dit hoort bij menselijk gedrag. En als wolven eenmaal getemd zijn, worden ze op veel manieren nuttig. Zo hielpen ze mogelijk bij de jacht, vervulden de taak als lastdier, waren lekker warm en hielden de wacht.”
Puppy-ogen
Het temmen van wolven zou dus zomaar eens de reden kunnen zijn dat er nu onder jouw stoel een hond ligt te slapen. Honden zijn ondertussen volledig aangepast om goed met mensen te kunnen leven. Honden hebben bijvoorbeeld een klein spiertje boven de ogen zitten waardoor ze hun wenkbrauw kunnen optrekken en puppy-ogen kunnen opzetten. Hierbij lijken de ogen groter en kinderlijker, een blik die maar weinig mensen kunnen weerstaan. Wolven beschikken echter niet over dit spiertje; en opvallend verschil voor soorten die slechts 33.000 jaar geleden van elkaar zijn gescheiden.
Door domesticatie hebben honden dus een unieke combinatie aan eigenschappen gekregen waardoor ze goede mensenvrienden zijn geworden. Ze zijn sociaal vaardig, hebben het vermogen om een nauwe relatie met de mens aan te gaan en kunnen daarnaast commando’s van de mens begrijpen. En de eerste steen daarvoor werd dus waarschijnlijk al ruim 10.000 jaar geleden gelegd, toen onze Europese voorouders hun kliekjes aan wolven gaven.