Het idee dat een eicel passief wacht tot een spermacel na een bloedstollende race het eitje komt bevruchten, blijkt in populariteit af te nemen, ontdekte Rene Almeling, socioloog aan Yale University.
Sterker nog, wetenschappers beschrijven de bevruchting steeds vaker als een proces waarin de eicel een actieve gids is voor de hulpeloos ronddwalende spermacellen, blijkt uit eerder onderzoek. Maar er is ook een derde metafoor in opkomst, die vooral de normale burger gebruikt, ontdekte Almeling: het idee dat de ei- en zaadcel gelijke helften zijn die elkaar ontmoeten en dan een geheel vormen. En dat is interessant, omdat metaforen spiegelen hoe we naar de wereld kijken, vertelt Almeling. “Dan valt het op dat in de laatste metafoor geen enkele beschrijving van competitie zit, maar dat het erom gaat dat allebei de cellen even hard nodig zijn.”
Almeling volgt die ontwikkeling met nieuwsgierigheid. “De metaforen die we gebruiken om biologische processen uit te leggen, zeggen iets over hoe we over ons lichaam en over de wereld denken.” Daarmee is beeldspraak krachtiger dan we vaak denken. Want door metaforen te gebruiken, worden die gezamenlijke opvattingen op hun beurt weer versterkt, stelt Almeling. “We kijken bijvoorbeeld graag naar biologische factoren om sociale uitkomsten te verklaren.” De vrouw zou beter zijn in het ene, en de man in het andere. Maar die beschrijving is een ‘sprookje’ stelt Ameling, en is ontstaan door “vastgeroeste culturele ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid”.
Wat metaforen zeggen
Beeldspraak gebruiken om wetenschappelijke processen uit te leggen is niets nieuws, vertelt Almeling. “Er is een eindeloos aantal metaforen dat we gebruiken in de wetenschap: het hart als een pomp, de hersenen als een computer of mitochondriën als krachtige energiecentrales.” Op zichzelf is dat niet verkeerd, stelt Almeling. “Maar als we kijken naar de metaforen rondom bevruchting, dan kunnen die het gesprek over genderongelijkheden ondermijnen. Om dat te doorbreken is het belangrijk om verder uit te zoeken hoe opvattingen de beschrijvingen van biologische processen kunnen vormen.”
Hoewel de onderzoeksgroep van Almeling divers was wat betreft opleidingsniveau, beroep, seksualiteit en etniciteit kwamen ze allemaal uit dezelfde stad in Noord-Amerika. Of op andere plekken in de wereld andere metaforen gebruikt worden, en dus andere blikken op de samenleving laten zien, kan de onderzoeker daarom nu niet stellen. Voor nu focust ze zich op een nieuw boek waarin ze samen met artsen, filosofen, rechtsgeleerden en psychologen het onderwerp verder gaat uitdiepen.
