Het krimpen van de maan gaat namelijk gepaard met heuse ‘maanbevingen’ en het ontstaan van breuken; juist ook in de gebieden waar de Amerikanen binnen enkele jaren mensen naartoe willen sturen.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Planetary Science Journal. Ze baseren zich onder meer op waarnemingen van de Lunar Reconnaissance Orbiter: een satelliet die al geruime tijd om de maan cirkelt en onder meer foto’s van het maanoppervlak maakt.
Breuken
Op die foto’s zijn duizenden relatief kleine en nog jonge breuken zichtbaar, die wijdverspreid over het maanoppervlak voorkomen. De breuken ontstaan doordat de maan krimpt (zie kader).
De maan wordt kleiner. Dat heeft twee redenen. Allereerst komt het doordat het binnenste van de maan – dat nu nog vrij warm is – aan het afkoelen is. Dat leidt tot krimp van het hemellichaam. Daarnaast dragen ook de getijdenkrachten van de aarde die inwerken op de maan bij aan het krimpen van onze natuurlijke satelliet.
En doordat de maan krimpt, komt er spanning op het maanoppervlak te staan en ontstaan er breuken. Vervolgens schuiven de twee stukken korst aan weerszijden van die breuk over elkaar heen. Of ze duwen hard tegen elkaar, waardoor ze uiteindelijk allebei een stukje omhoog worden gestuwd. Het resultaat is een soort klif of heuveltje (zie ook de afbeelding hieronder).
Bevingen
Het ontstaan van dergelijke breuken gaat gepaard met seismische activiteit. Dat ook op de maan bevingen voorkomen, is al langer bekend. Maanbevingen zijn eerder gedetecteerd door het Apollo Passive Seismic Network; een verzameling seismometers die door de Apollo-astronauten op de maan zijn gezet. Eén van de krachtigste bevingen die door deze seismometers is gedetecteerd, leek eerder zijn oorsprong te vinden op de zuidpool van de maan; de plek waar NASA over een paar jaar mensen neer wil zetten.
Gerlache
Waar het epicentrum van die relatief zware beving zich precies bevond, is niet met zekerheid te zeggen. Maar in de nieuwe studie wijzen wetenschappers de nog jonge Gerlache-breuk op de zuidpool aan als één van de mogelijke bronnen. En zelfs als dit niet dé bron is van de zwaarste beving die het Apollo Passive Seismic Network ooit heeft gedetecteerd, lijkt deze breuk in ieder geval tezamen met een beving van vergelijkbare kracht te zijn ontstaan. En dat is toch wel zorgwekkend, aangezien deze breuk zich bevindt in een gebied dat de Amerikanen overwegen als landingsplaats voor Artemis III: de eerstvolgende bemande missie naar de maan.
Gevaarlijk
“Wanneer we een locatie kiezen voor en ons voorbereiden op een permanente maanbasis moeten we rekening houden met de mogelijk krachtige seismische gebeurtenissen die actieve breuken kunnen voortbrengen en die een gevaar kunnen vormen voor toekomstige robotische en bemande missies naar het zuidpoolgebied,” zo concluderen de onderzoekers in hun studie. Het gevaar zit ‘m daarbij niet alleen in de vorming van nieuwe breuken. Ook bestaande breuken kunnen voor onheil zorgen en wel doordat de stukken korst aan weerszijden van de breuk horizontaal gaan schuiven. Ook daarbij kan seismische activiteit ontstaan die zelfs tientallen kilometers verderop nog gevoeld kan worden.
Verschuivingen
Die bevingen kunnen op zichzelf natuurlijk al behoorlijk gevaarlijk zijn. Maar daar blijft het niet bij, zo waarschuwen de onderzoekers. Een analyse van de stabiliteit van hellingen in het zuidpoolgebied van de maan wijst uit dat zelfs lichte bevingen al tot landverschuivingen kunnen leiden. Met name ook in sommige permanent in de schaduw gelegen gebieden op de zuidpool. En laat dat nu net de gebieden zijn die voor toekomstige maankolonisten heel interessant zijn, omdat daar mogelijk belangrijke grondstoffen – zoals waterijs – te vinden zijn.
En zo is er genoeg om over na te denken. En om in de nabije toekomst nog eens dieper in te duiken. “Om het gevaar dat seismische activiteit kan vormen voor toekomstige menselijke activiteiten op de maan beter te kunnen begrijpen, hebben we nieuwe seismische data nodig,” stelt onderzoeker Renee Weber. “Niet alleen van de zuidpool, maar van de hele maan.” Het goede nieuws is dat er missies op stapel staan waarin deze data vergaard kan worden. “Missies zoals de aanstaande Farside Seismic Suite vormen een aanvulling op de metingen die tijdens de Apollo-missies zijn gedaan en zullen onze kennis over de globale seismische activiteit op de maan vergroten,” voorspelt Weber.