Het laat zien hoe diep onze favoriete liedjes in ons geheugen geworteld zitten.
Je herkent het vast wel: bij het horen van de eerste noten weet je al gelijk welk nummer er op de radio afgespeeld wordt. Zeker als dat lied ook nog eens een emotionele waarde voor je heeft. In een nieuwe studie hebben onderzoekers bestudeerd hoe snel ons brein precies bekende muziek thuis kan brengen. En wat blijkt? Onze hersenen hebben daar maar een fractie van een seconde voor nodig.
Liedjes
In de studie waarvan de resultaten gepubliceerd zijn in het vakblad Scientific Reports, verzamelden de onderzoekers tien deelnemers: vijf mannen en vijf vrouwen. Elk hadden ze vijf liedjes uitgezocht waar ze vertrouwd mee waren. Vervolgens kozen de onderzoekers een paar vergelijkbare nummers uit. Hoewel deze qua tempo, melodie, harmonie, zang of instrumenten met de door de deelnemer gekozen muziek overeenkwamen, hadden de deelnemers deze nummers nog nooit gehoord. Twaalf andere deelnemers waren onbekend met alle nummers en dienden als controlegroep.
Fragmenten
De onderzoekers speelden vervolgens korte fragmenten die minder dan een seconde duurden van alle liedjes af. Ondertussen namen ze met behulp van elektro-encefalografie (EEG) – een methode om de elektrische activiteit van de hersenen te meten – in de gaten hoe de deelnemers op de deuntjes reageerden. En de onderzoekers kwamen tot een interessante conclusie. Terwijl de deelnemers naar ‘hun’ gekozen liedjes luisterden, verwijdden hun pupillen. Ook het gedeelte in de hersenen dat gekoppeld is aan het geheugen lichtte op.
Snel
De onderzoekers kwamen erachter dat de deelnemers razendsnel hun vertrouwde liedje herkenden; binnen 300 milliseconden wisten de deelnemers hun gekozen nummer thuis te brengen. Sommige deelnemers hadden er zelfs maar 100 milliseconde (0,1 seconde!) voor nodig. “Onze resultaten tonen aan dat de herkenning van bekende muziek opmerkelijk snel gebeurt,” constateert onderzoeker Marie Chait. “Het laat zien hoe diepgeworteld vertrouwde muziek in ons geheugen zit.”
Dementie
Natuurlijk leuk om te weten, maar je vraagt je misschien af of deze studie ook nog een praktisch nut heeft. En volgens de onderzoekers is dat er zeker. Zo kan het bijvoorbeeld helpen bij patiënten die lijden aan dementie. “Het begrijpen van hoe het brein bekende melodieën herkent is nuttig voor op muziek gebaseerde therapieën,” legt Chait uit. “Hierin is een groeiende interesse. Het blijkt namelijk dat muziek heel goed in het geheugen van dementiepatiënten opgeslagen zit, ondanks dat andere herinneringen vaak vertroebelen. Door de neurale route te onderzoeken en de processen aan te wijzen die meehelpen bij het herkennen van muziek, krijgen we een beter idee van de basis van dit fenomeen.”
In Nederland lijden ruim 280.000 mensen aan dementie. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je deze ziekte krijgt. Ruim 40 procent van de mensen boven de 90 jaar heeft dementie. En aangezien we in de toekomst allemaal ouder worden, betekent dit dat het aantal mensen dat de ziekte krijgt in de toekomst explosief zal stijgen. Zo voorspellen onderzoekers dat het aantal Nederlanders met dementie in 2040 zal toenemen naar meer dan een half miljoen. Dit zal verder oplopen tot zeker 620.000 in 2050. Hoewel onderzoekers al sinds jaar en dag de ziekte beter proberen te begrijpen, lijkt het vinden van een medicijn een moeilijke opgave. Onlangs bereikten wetenschappers echter een doorbraak, toen ze erachter kwamen dat het veelbelovende geneesmiddel aducanumab de de ziekte van Alzheimer kan vertragen.
De studie laat maar weer eens de belangrijke rol van muziek zien. Iets dat wetenschappers steeds vaker onderzoeken. Er is bijvoorbeeld groeiend bewijs dat muziek een pijnstillend effect kan hebben tijdens operaties. Ook blijkt dat terminale patiënten minder medicatie nodig hebben als ze een uur naar sonates van Mozart luisteren. Hierbij geldt wel: hoe beter je de muziek kent, hoe sterker het effect.
