Voor veel kleine eilandstaten, die het minst bijdragen aan de opwarming van de aarde, is de dreiging van overstromingen nu reëel.
We weten dat kleine eilanden heel kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Maar de nadruk lag meestal op de toekomstige risico’s. Een nieuw onderzoek maakt nu echter duidelijk dat deze risico’s al werkelijkheid zijn. En de toekomst is weinig rooskleurig: de situatie zal waarschijnlijk alleen maar slechter worden.
Kleine eilandstaten
Het onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Bristol, laat zien dat één of de vijf mensen in Kleine eilandstaten (ook wel Small Island Developing States genoemd) nu risico loopt te maken te krijgen met kust- en binnenlandse overstromingen. Het gaat in dit geval om maar liefst 8,5 miljoen mensen die daardoor blootstaan aan de verwoestende gevolgen van klimaatverandering. In drie van de 57 landen in de Stille Oceaan, het Caribisch gebied, de Indische Oceaan en de Zuid-Chinese Zee – de Bahama’s, Guyana en Tuvalu – ligt dit percentage zelfs boven de 60 procent.
Overstromingen
Kleine eilandstaten worden door de VN als bijzonder kwetsbaar voor klimaatverandering gezien. Dat komt doordat klimaatverandering het overstromingsrisico vergroot door factoren zoals regenval, rivierafvoer, golven, waterstanden, stormvloeden en de zeespiegelstijging. Kustoverstromingen zijn een groot risico, omdat veel mensen langs de kust wonen. Maar het gevaar komt niet alleen van buitenaf. Het onderzoek toont namelijk ook aan aan dat binnenlandse overstromingen een groot probleem zijn, verantwoordelijk voor 81 procent van de blootstelling aan overstromingen. “Eerdere studies keken alleen naar kustoverstromingen, wat de werkelijke blootstelling sterk onderschatte”, vertelt Archer. “Dit is de eerste keer dat het overstromingsrisico voor alle 57 Kleine eilandstaten in kaart is gebracht.”
Ernstige bedreiging
Tegen de achtergrond van recordhoeveelheden regen en verwoestende beelden uit de Spaanse stad Valencia onderstrepen de bevindingen opnieuw het grote overstromingsrisico voor mensen wereldwijd. “Overstromingen vormen nu een ernstige bedreiging”, zegt hoofdonderzoeker Leanne Archer. “Dit onderzoek laat zien dat de vaak vergeten Kleine eilandstaten al te maken hebben met een veel hoger overstromingsrisico, ondanks dat ze nauwelijks bijdragen aan klimaatverandering. De modellen laten dan ook duidelijk zien dat klimaatverandering een onrechtvaardige en onevenredige impact heeft op de plekken en mensen die het minst hebben bijgedragen aan de broeikasgasemissies.”
Toekomst
Projecties laten zien dat in de toekomst, zelfs bij het minst ernstige scenario voor wereldopwarming, het aantal bewoners van Kleine eilandstaten dat te maken krijgt met stijgende zeespiegels, stormvloeden en extreme regenval flink zal stijgen. Ter vergelijking: het aantal mensen dat waarschijnlijk getroffen zal worden, is veel groter dan het overstromingsrisico in ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar respectievelijk zo’n 13 procent en 8 procent van de bevolking wordt getroffen. “De bevindingen zouden een oproep tot actie moeten zijn om Kleine eilandstaten te helpen zich aan te passen aan de extreme gevolgen”, betoogt Archer. “Zelfs in het laagste emissiescenario wordt het leven van mensen daar bedreigd.”
Opwarming
Zelfs als de wereldopwarming beperkt blijft tot 1,5 graden Celsius in 2100, voorspellen de bevindingen dat meer dan 20 procent van de bevolking van Kleine eilandstaten te maken krijgt met overstromingen. In het slechtste geval, bij een opwarming van meer dan 4 graden Celsius, kan dit oplopen tot bijna 25 procent. Een VN-rapport van vorige maand waarschuwde dat de wereld te maken krijgt met een opwarming van 3,1 graden Celsius als regeringen niet meer doen om de CO2-uitstoot te verlagen. Ongeacht de mate van wereldopwarming, blijven de landen die het meeste risico lopen hetzelfde in de voorspellingen, zoals Belize, de Turks- en Caicoseilanden en de Malediven.
Volgens de onderzoekers is het cruciaal dat de internationale gemeenschap haar verantwoordelijkheid neemt en concrete stappen zet om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, zodat de toekomst van deze kwetsbare landen niet verder in gevaar komt. “De resultaten zijn een belangrijke waarschuwing voor wereldleiders en beleidsmakers”, aldus co-auteur Paul Bates. “Toezeggingen om de CO2-uitstoot te verminderen moeten worden ondersteund door daadwerkelijke actie. Alleen zo kan verlies en schade door overstromingen in Kleine eilandstaten worden voorkomen.”
