Nieuwe behandelplannen en veilige ‘afslankmedicijnen’ zijn nodig om een einde te maken aan deze voortdurende epidemie, zo betogen ze.
Al enige tijd spreken wetenschappers over een groeiende en verontrustende wereldwijde volksgezondheidscrisis. Dat komt omdat een fors deel van de wereldbevolking kampt met gewichtsproblemen. En dat heeft verstrekkende gevolgen. Onderzoekers komen namelijk met de schokkende bevinding dat overgewicht nu jaarlijks wereldwijd meer dan 4 miljoen levens eist. En dus moeten we nu echt in actie komen.
Ook in Nederland lijden veel mensen overgewicht. Uit cijfers blijkt namelijk dat de helft van alle volwassenen in Nederland te zwaar is. 13,9 procent lijdt zelfs aan ernstig overgewicht. Ook kinderen ontkomen er niet aan. Zo heeft 14,7 procent van de Nederlandse kinderen tussen de 4 en 17 jaar oud overgewicht.
“Obesitas is de epidemische crisis van onze tijd,” stelt onderzoeker Christos Mantzoros. En dat zegt hij niet zonder reden. In de afgelopen tientallen jaren is het aantal mensen met overgewicht fors toegenomen. En als je te zwaar bent, kun je last krijgen van verscheidende gezondheidsproblemen, die bovendien ernstiger kunnen worden naarmate het overgewicht groter is. “Het kan leiden tot ziektes zoals diabetes, leververvetting, hart- en vaatziekten,” somt Mantzoros op. “Bovendien verkort het de lengte en vermindert het de kwaliteit van leven aanzienlijk.”
Reden
Ondanks dat we dat ondertussen allemaal heus wel weten, blijkt het nog niet zo gemakkelijk om overgewicht te voorkomen. Dat komt mede omdat we worden omringd door smakelijke, goedkope en bewerkte voedingsmiddelen waardoor het voor veel mensen gemakkelijk is om meer te eten dan ze eigenlijk aan energie nodig hebben. Deze onbalans wordt vervolgens verder versterkt door onze ‘zittende’ levensstijl. Dit, in combinatie met te weinig lichaamsbeweging, zou dan ook de drijvende kracht zijn achter de obesitas-epidemie. “We leven in een obesogene omgeving,” vertelt Mantzoros in gesprek met Scientias.nl. “Deze bestaat uit weinig lichaamsbeweging en veel zeer smakelijke, overtollige calorieën. Deze verstoren vervolgens onze hormoonhuishouding, waardoor er een soort vicieuze cirkel ontstaat.”
Aanpakken
Het aanpakken van overgewicht blijkt daarnaast ook zo zijn mankementen te hebben. Zo stelt de onderzoeker dat artsen in de Verenigde Staten nog te weinig effectieve medicijnen voor gewichtsverlies voorschrijven. Bovendien zouden veel patiënten niet de behandelingen krijgen die ze nodig hebben. “Het gewichtsstigma dat in zorginstellingen bestaat, zorgt ervoor dat mensen met overgewicht aarzelen om hulp te zoeken,” zo schrijven de onderzoekers. Sommige zwaarlijvigen zoeken vervolgens pas hulp wanneer er al complicaties zijn opgetreden, wat kan leiden tot levensbedreigende situaties.
Licht aan het einde van de tunnel
Maar er is licht aan het einde van de tunnel, zo verzekert Mantzoros ons. “Tot voor kort begrepen we de genetische en hormonale oorzaken van obesitas – en hoe deze vervolgens tot complicaties leiden – niet helemaal,” zegt hij. “ Maar ondertussen beginnen we de oorzaken ervan steeds beter te begrijpen. En dat heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe, effectieve behandelplannen.” In de studie brengen de onderzoekers de moleculaire en hormonale routes in kaart die tot obesitas en de gerelateerde ziektes leiden. En deze data voorzien andere onderzoekers vervolgens weer in de inzichten die ze nodig hebben om nieuwe behandelplannen voor obesitas te bedenken, te testen en te implementeren. “Met een betere kennis van de biologische mechanismen die ten grondslag liggen aan obesitas hopen we tot betere, effectievere oplossingen te komen,” aldus Mantzoros.
Behandelplannen en afslankmedicijnen
En dat is hoognodig. De onderzoekers benadrukken in hun studie de behoefte aan veiligere en effectievere behandelingen voor mensen met overgewicht. En langzaamaan komen die op gang. Zo worden er ondertussen nieuwe ‘afslankmedicijnen’ getest die mogelijk zullen leiden tot gewichtsverlies zonder vervelende bijwerkingen. En naarmate ons begrip van overgewicht verbetert, voorspellen de onderzoekers dat er in de toekomst alleen maar meer effectieve medicijnen op de markt zullen verschijnen. “Het is eigenlijk pas net dat we dergelijke effectieve medicatie voor gewichtsverlies hebben verkregen,” zegt Mantzoros. En deze kunnen voor de meeste zwaarlijvigen – natuurlijk samen met een verandering van levensstijl – uitkomst bieden. “Dit is een goed begin.”
Een voorbeeld van een geneesmiddel dat werkt tegen overgewicht, is semaglutidel; een gemodificeerd maagdarmhormoon dat eenmaal per week wordt toegediend. Het is bedoeld als adjuvans naast dieet en lichaamsbeweging en/of andere geneesmiddelen voor de regeling van de bloedglucosespiegel. Dit medicijn kan leiden tot 15 procent gewichtsverlies in combinatie met veranderingen in levensstijl. Bariatrische chirurgie (chirurgie die als doel heeft het gewicht te verminderen) is een andere mogelijkheid. Er zijn verschillende methoden, die met elkaar gemeen hebben dat ze de voedselopname beperken en de spijsvertering wijzigen. Bariatrische chirurgie heeft als voordeel dat het kan leiden tot wel 40 procent gewichtsverlies, al is het tegelijkertijd ook een vrij invasieve methode die soms gepaard gaat met complicaties.
De onderzoekers hopen dat dergelijke nieuwe medicijnen – maar ook al bestaande behandelingen die nu nog grotendeels onbenut worden, zoals modulatie van het darmmicrobioom en gentherapie – een einde kunnen maken aan de obesitas-epidemie. “We roepen op tot actie,” zegt Mantzoros. “Zowel aan de farmaceutische industrie om sneller te zoeken naar veiligere en effectieve medicijnen, aan artsen en andere zorgprofessionals om zorgvuldig en adequaat te handelen en aan verzekeraars om nieuwe en effectieve behandelingsopties te gaan dekken. Het is namelijk veel kosteneffectiever om behandelingen vroegtijdig te dekken in plaats van te wachten totdat er complicaties optreden. En op deze manier kunnen we mensenlevens redden en velen een gezonder en langer leven geven.”
