Nog niet zo heel lang geleden waren er geen foto’s. Hoe mensen er eeuwen geleden uitzagen weten we dus alleen van schilderijen of tekeningen. Tot nu: wetenschappers hebben het gezicht van een 16-jarig meisje, dat in de 7de eeuw leefde, weten te reconstrueren. En ze trekken enkele verrassende conclusies.
Het gaat om een meisje dat begraven lag in de buurt van het Britse Cambridge, samen met een bijzonder zeldzaam gouden kruis, het Trumpington Cross. Op basis van een analyse van haar schedel hebben de Britse onderzoekers kunnen achterhalen hoe ze eruit moet hebben gezien. Het leverde een verrassend levendig beeld op. Ook vonden ze nieuw bewijs dat aantoonde dat ze als jong meisje verhuisd is van Centraal-Europa naar Engeland. Daardoor bleek ze, fascinerend genoeg, een heel ander eetpatroon te hebben gekregen.
Van schedel naar foto
Maar hoe kom je van een schedel die eeuwenlang in de grond heeft gelegen tot een foto van een tiener? Het is de forensisch kunstenaar Hew Morrison die met behulp van de afmetingen van de schedel en weefseldata van Kaukasische vrouwen het prachtige beeld wist te maken. Zonder DNA-analyse kon Morrison niet zeker weten wat de oog- en haarkleur was van het meisje, maar de afbeelding geeft een duidelijk idee van hoe ze eruitzag vlak voor ze overleed.
Morrison vertelt over zijn werk: “Het was interessant om te zien hoe haar gezicht langzaam tevoorschijn kwam. Haar linkeroog zat ongeveer een halve centimeter lager dan haar rechteroog. Dat moet goed te zien zijn geweest toen ze nog leefde.”
Van de Alpen naar Engeland
Maar de wetenschappers van Cambridge hebben nog meer ontdekt. Zo bleek uit isotopenanalyse van haar botten en tanden dat het meisje geboren is in de Alpen, mogelijk in het zuiden van Duitsland. Ergens rond haar zevende is ze verhuisd naar Engeland. En dat deed iets met haar dieet. Ze kreeg minder eiwitten binnen nadat ze Het Kanaal was overgestoken. Sindsdien heeft ze niet heel lang meer geleefd.
“Ze was nog een jong meisje toen ze verhuisde”, vertelt bio-archeoloog Sam Leggett. “Vermoedelijk kwam ze uit het zuiden van Duitsland, dichtbij de Alpen, en kwam ze in een erg plat deel van Engeland terecht. Ze voelde zich waarschijnlijk niet zo goed en ze had een flink eind gereisd naar een plek die haar compleet onbekend was, zelfs het eten was anders. Dat moet eng geweest zijn.”
Gouden spelden en fijn linnen
Een eerdere analyse – het graf werd in 2012 ontdekt – heeft uitgewezen dat de vrouw ziek was, maar haar doodsoorzaak is nog steeds onbekend. Wel is duidelijk dat ze niet onbemiddeld was. Ze lag begraven op een mooi bewerkt houten bed en droeg een kruis, gouden en granaatstenen spelden en verfijnde kleding. De delicate spelden waren verbonden door een gouden ketting die om haar nek hing. De spelden dienden waarschijnlijk om een lange sluier vast te zetten aan haar bovenkleding van fijn linnen. Als ze bewoog viel het licht prachtig op de spelden.
In heel het Verenigd Koninkrijk zijn slechts achttien graven ontdekt waarbij de overledenen op een bed lagen. Haar versierde kruis gecombineerd met goud en granaatsteen is verder nog maar vier keer teruggevonden. Daarom denken de onderzoekers dat ze een van de eersten is die in Engeland tot het christendom is bekeerd. Ook moet ze van adel zijn geweest of misschien zelfs van koninklijke huize.
Op een missie
In het jaar 597 stuurde de paus namelijk de heilige Augustinus naar Engeland om de heidense Angelsaksische koningen te bekeren, een proces dat vele decennia doorging. “Ze moet geweten hebben dat ze belangrijk was en ze moest die last op haar schouders dragen. Haar isotopische gegevens komen overeen met die van twee andere vrouwen die op dezelfde manier op bedden begraven zijn in deze periode in Cambridgeshire”, verklaart Leggett. “Dus het lijkt erop dat ze deel uitmaakte van een vrouwelijke elite die van het vasteland van Europa, waarschijnlijk Duitsland, in de 7de eeuw naar Engeland reisde. Maar deze vrouwen blijven een beetje een mysterie. Waren ze politieke bruiden of misschien bruiden van Christus? Het feit dat haar eetpatroon veranderde toen ze aankwam in Engeland toont aan dat haar hele leefstijl mogelijk behoorlijk veranderd was.”
Vrouwelijke elite
Ook onderzoeker Sam Lucy vermoedt dat er in het laatste kwart van de 7de eeuw een kleine groep vooraanstaande jonge vrouwen uit een bergachtig deel van continentaal Europa naar Engeland was gereisd. “Het zuiden van Duitsland is een goede mogelijkheid, omdat daar de traditie bestond om mensen op bedden te begraven”, aldus Lucy. “Gezien het verband tussen het begrafenisritueel, de kruisvormige sieraden en het vroege Angelsaksische christendom is het mogelijk dat hun verhuizing te maken had met pan-Europese netwerken van elitevrouwen, die heel erg betrokken waren bij de eerste kerken.”
Het zogenoemde Trumpington-bed inclusief de afbeelding van het meisje en al haar versierselen is te zien in een grote expositie in het Cambridge’s Museum of Archaeology and Anthropology (MAA).
