Een nieuwe studie toont aan dat een AED de overlevingskans bij een hartstilstand vergroot, zelfs als de ambulance al na twee minuten ter plaatse is. Toch worden ze nog te weinig door omstanders gebruikt, simpelweg omdat ze niet overal makkelijk voorhanden zijn.
In Nederland overlijden per jaar ruim 17.000 mensen aan een hartstilstand. In dit geval zorgt een hartritmestoornis ervoor dat het hart stopt met pompen en de bloedsomloop stopt. Als de bloedsomloop niet snel wordt hersteld, valt de persoon flauw en sterft binnen tien tot twintig minuten. Omstanders kunnen helpen door een ambulance te bellen en te reanimeren. Het komt echter niet zelden voor dat een ambulance pas na tien tot vijftien minuten arriveert. Dat is voor het slachtoffer met een hartstilstand dan al vaak te laat.
AED
Een levensreddend apparaat in dit geval is een zogenaamde Automatische Externe Defibrillator, of kortweg AED. Dit is een draagbaar apparaat dat het hartritme weer kan herstellen bij een hartstilstand. Dit gebeurt door het geven van een elektrische schok. “Wanneer iemand instort door een plotselinge hartstilstand, kan een omstander het beste helpen door te reanimeren en gebruik te maken van een AED,” zegt onderzoeker Mathias Hindborg in gesprek met Scientias.nl. “Dit is het perfecte hulpmiddel om het hartritme weer terug te brengen waardoor het hart weer normaal klopt.”
Studie
Om te bestuderen hoe levensreddend een AED is, analyseerde Hindborg samen met zijn collega’s gegevens van mensen die buiten het ziekenhuis om slachtoffer waren geworden van een hartstilstand. Er werd informatie verzameld over hun leeftijd, geslacht, locatie, gebruik van AED en reanimatie door omstanders, hoe snel een ambulance ter plaatse was en hun overleving tot dertig dagen. De onderzoekers vergeleken daarnaast de overlevingskans van patiënten die vóór aankomst van de ambulance door een omstander waren gedefibrilleerd met degenen waarbij dat niet was gebeurd.
Overleving
Van de 7.400 bestudeerde slachtoffers werd 14,7 procent door een omstander gedefibrilleerd tegenover 85,3 procent waarbij dat niet was gebeurd. En het verschil in overleving is groot. Zo blijkt dat van de patiënten die vóór de komst van de ambulance waren gedefibrilleerd, maar liefst 44,5 procent een maand later nog leefde, vergeleken met slechts 18,8 procent wanneer er geen AED aan te pas was gekomen.
Ambulance
Het betekent dat slachtoffers een grotere kans hebben om een hartstilstand te overleven wanneer ze door een omstander worden gedefibrilleerd. Vervolgens brachten de onderzoekers de gegevens in verband met de aankomsttijd van een ambulance. En daaruit blijkt dat een AED de overlevingskans bij een hartstilstand vergroot, zelfs als de ambulance al na twee minuten ter plaatse is. “Dit verraste ons in positieve zin,” zegt Hindborg. “We hadden namelijk niet verwacht dat het effect zo snel zichtbaar zou zijn.” De overlevingskans van een slachtoffer die was gedefibrilleerd, was 37 procent groter als de ambulance tussen de twee en vier minuten arriveerde, 55 procent hoger voor aankomst tussen de vier en zes minuten en ongeveer twee keer hoger voor alle resterende bestudeerde intervallen tot 25 minuten. “Het grootste verschil maakt een AED wanneer de ambulance er tussen de zes en acht minuten over doet om ter plaatse te komen,” aldus Hindborg.
Te weinig gebruikt
De bevindingen tonen de toegevoegde waarde van een AED aan. Maar toch worden ze nog te weinig gebruikt, zo onderstrepen de onderzoekers. Dat heeft er volgens Hindborg vooral mee te maken dat ze nog niet genoeg beschikbaar zijn. “Uit rapporten uit verschillende Europese landen blijkt dat omstanders over het algemeen nog te weinig van AED’s gebruik maken,” vertelt hij. “Natuurlijk heeft dit deels te maken met het publieke bewustzijn en voorlichting over hoe een AED werkt. Maar als er meer AED’s beschikbaar zouden zijn, zouden meer omstanders een slachtoffer kunnen defibrilleren.”
Een AED bestaat uit 2 elektroden die je op de borstkas van het slachtoffer plakt, zo legt de Hartstichting uit. Hierdoor kan het apparaat het hartritme beoordelen. Daarna vertelt het apparaat wat je moet doen. Je krijgt dan te horen of je bijvoorbeeld door moet gaan met reanimeren of op de knop moet drukken om een schok toe te dienen. Het bedienen van een AED is niet moeilijk, maar het is goed om dit te oefenen.
Hindborg bepleit dan ook dat er in elke woonwijk een AED moet komen. “Hoe eerder een AED wordt ingezet nadat iemand aan een hartstilstand is bezweken, hoe groter de overlevingskans is,” onderstreept hij. “Dit vertaalt zich op zijn beurt in: hoe toegankelijker een AED, hoe groter de overlevingskans.”
Plaatsing AED’s
In Nederland hangen op steeds meer plekken AED’s, zo’n 24.000 in totaal. Helaas bestaat er nog geen openbare database met de locaties van alle AED’s. Volgens Hindborg is het met name belangrijk dat AED’s worden geplaatst in gebieden waar het meer dan zes minuten duurt voordat een ambulance ter plaatse is. “Onze studie kan dus helpen bepalen waar een AED geïnstalleerd moet worden, zodat de kans dat ze worden gebruikt vóór de aankomst van de ambulance wordt vergroot,” zegt hij. “Hierdoor neemt de overlevingskans van het slachtoffer toe. Ik hoop dan ook dat onze studie eraan bijdraagt dat AED’s vaker door omstanders worden ingezet.”
De onderzoeker hoopt dat zijn studie meer mensen aanzet tot actie. “Iedereen kan te hulp schieten wanneer iemand in je omgeving ineens een hartstilstand krijgt, zij het door te reanimeren, door een AED te halen, deze te gebruiken of zelfs door een AED aan te schaffen voor op de werkplek of in je woonwijk,” zegt hij. “Een AED redt levens en we kunnen er niet genoeg van hebben.”
