Onderzoekers oogsten met succes eicellen van de laatste twee noordelijke witte neushoorns

Het is een belangrijke stap in de poging de soort van de ondergang te redden.

Nadat in het voorjaar van 2018 de allerlaatste mannelijke noordelijke witte neushoorn stierf, zijn er momenteel nog maar twee vrouwtjes in leven. Het gaat om Najin en Fatu; de laatste twee noordelijke witte neushoorns die in Kenia in het wild rondlopen. Omdat beide van het vrouwelijk geslacht zijn – het zijn zelfs moeder en dochter – lijkt de lijn van noordelijke witte neushoorns hier toch echt op te houden. Maar onderzoekers hebben een gewaagd plan opgesteld dat moet voorkomen dat deze bijzondere diersoort voor eens en voor altijd van onze aardbol verdwijnt.

Plan
Noch Najin, noch Fatu zijn wegens gezondheidsproblemen in staat om zwanger te worden. Hierdoor berust de toekomst van de noordelijke witte neushoorn uitsluitend op kunstmatige reproductietechnieken. Onderzoekers hebben hiervoor een gewaagd plan opgesteld. Zo willen ze proberen de noordelijke witte neushoorn te redden door middel van IVF. Daarbij zou het sperma van het inmiddels overleden mannetje gebruikt kunnen worden om een eicel van de overgebleven vrouwelijke noordelijke witte neushoorns te bevruchten. De bevruchte eicel zal vervolgens in een draagmoeder – een zuidelijke witte neushoorn – worden geplaatst, die het jong op de wereld gaat zetten.

Meer over Najin en Fatu
Najin en Fatu groeiden op in een dierentuin in de Tsjechische Republiek en werden in december 2009 – samen met twee andere mannelijke noordelijke witte neushoorns – overgebracht naar een reservaat in Kenia. Destijds werd gehoopt dat het voor de dieren makkelijker zou zijn om zich in een natuurlijke omgeving voort te planten. Hoewel onderzoekers paringspogingen waarnamen, kwamen hier geen zwangerschappen uit voort. In 2014 kwamen onderzoekers erachter dat beide vrouwtjes vanwege verschillende gezondheidsproblemen niet in staat waren zwanger te worden. De twee mannetjes – Suni en Sudan – stierven vervolgens een natuurlijke dood in respectievelijk 2014 en 2018. Hun sperma werd ingevroren in de hoop dat dit later van pas zou kunnen komen om de diersoort van de ondergang te redden.

Eicellen
Het uitdagende plan krijgt nu een hoopvol vervolg. Want het is een team van dierenartsen gelukt om eicellen te oogsten van de twee overgebleven vrouwtjes. Een spannende ingreep, waarbij de dierenartsen zich op nog onontgonnen gebied bevonden. De procedure is namelijk nooit eerder bij noordelijke witte neushoorns uitgevoerd. “De ingreep was het resultaat van jarenlang onderzoek,” zegt onderzoeker Thomas Hildebrandt die de procedure leidde. “Zowel de techniek, als de apparatuur moesten helemaal opnieuw worden ontwikkeld.” Uiteindelijk ging het allemaal volgens plan. “We hebben in totaal tien eicellen kunnen oogsten; vijf van Najin en vijf van Fatu,” gaat Hildebrandt verder. “Hieruit blijkt dat beide vrouwtjes nog steeds eitjes kunnen leveren en zo kunnen helpen om deze prachtige diersoort te redden.”

Ethisch
De procedure werd uitgevoerd binnen een scherp ethisch kader dat vooraf werd ontwikkeld door ethici, wetenschappers en dierenartsen. Want hoewel de intenties goed zijn, kan een verdoving voor een dier een fatale afloop hebben. “Werken met dierlijke patiënten is altijd een uitdaging, omdat je vrij weinig weet over de status van hun gezondheid,” vertelde Hildebrandt eerder al aan Scientias.nl. “Je kunt een neushoorn voor je ‘m verdooft niet vragen of deze ergens pijn heeft of sinds kort andere symptomen heeft. En daarom moeten we tijdens dit soort procedures heel voorzichtig zijn.” Om ervoor te zorgen dat het welzijn van de twee dieren volledig werd gerespecteerd, werd er een speciale, ethische risicoanalyse opgesteld. Deze moest het team zo goed mogelijk voorbereiden op alle mogelijke scenario’s die tijdens een dergelijke, ambitieuze procedure op het toneel kunnen verschijnen. Bovendien werd de procedure uitgevoerd in overeenstemming met de Keniaanse wetgeving en beleid en relevante internationale vereisten. “De anesthesie verliep soepel en zonder complicaties. En dat terwijl deze dieren de afgelopen vijf jaar niet waren verdoofd,” vertelt onderzoeker Frank Goeritz.

De onderzoekers zijn erg tevreden met het resultaat. Het biedt een hoopvol vooruitzicht voor deze diersoort die op het punt van uitsterven staat. De volgende stap zal het kunstmatig insemineren van de eicellen zijn. “We zijn heel trots om deel uit te mogen maken van het baanbrekende werk dat nu wordt gedaan om de soort te redden,” aldus onderzoeker Richard Vigne. “We hopen dat dit het begin is van een tijdperk waarin mensen beginnen te begrijpen dat goed beheer van de natuur geen luxe, maar een bittere noodzaak is.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd