Jarenlang werd deze gevreesde uitgestorven haai gezien als een gigantische witte haai. Maar in werkelijkheid had hij veel meer weg van een slanke citroenhaai.
De ondertussen uitgestorven megalodon behoort zonder twijfel tot één van de meest beroemde (en beruchte) haaien. In films wordt de megalodon vaak neergezet als een kolossaal zeemonster – een witte haai, maar dan vier keer zo groot. Een goed voorbeeld hiervan is de film The Meg (2018). Maar een nieuwe studie stelt nu dat dit beeld helemaal niet strookt met de werkelijkheid.
Lichaamslengte
Een internationaal team van onderzoekers heeft in een nieuwe studie opnieuw gepoogd de werkelijke lichaamslengte van de megalodon te achterhalen. In plaats van zich blind te staren op tandgrootte – de traditionele aanpak – namen ze de wervelkolom onder de loep. Door deze te vergelijken met meer dan 100 soorten haaien, zowel levend als uitgestorven, wisten ze een veel preciezere schatting te maken van de verhoudingen tussen het hoofd, het lichaam en de staart.
…de megalodon ooit bijna alle zeeën domineerde? De enorme tanden van deze haai zijn werkelijk overal ter wereld gevonden, zelfs in Nederland. In die tijd stond het grootste deel van Nederland onder water, wat het een perfecte speeltuin maakte voor de megalodon en talloze andere indrukwekkende haaien. De wervelkolom die in deze studie is onderzocht, is overigens opgegraven in België.
De resultaten, gepubliceerd in Palaeontologia Electronica, wijzen erop dat deze prehistorische superjager mogelijk een indrukwekkende 24,3 meter lang werd. Hij woog waarschijnlijk rond de 94 ton, vergelijkbaar met een flinke blauwe vinvis.
Lichaamsgrootte
Deze studie is de meest gedetailleerde analyse tot nu toe van de grootte en vorm van de megalodon. “Vergeet dat beeld van een opgepompte witte haai, dit prehistorische roofdier leek eigenlijk veel meer op een gigantische citroenhaai, met een gestroomlijnd, langwerpig lichaam”, schetst bioloog Phillip Sternes. “Dat is geen toeval, want juist zo’n lichaamsbouw zorgt voor een vloeiende, efficiënte zwemstijl met minimale weerstand.”
Citroenhaai
Kortom, de onderzoekers stellen dat de citroenhaai de beste levende vergelijking is voor de verhoudingen van de megalodon. In tegenstelling tot de witte haai heeft de citroenhaai een langer, slanker lichaam. Toen de onderzoekers de verhoudingen van een citroenhaai toepasten op de geschatte lengte van de megalodon, bleek dit bijna perfect overeen te komen.
Witte haai versus citroenhaai
Witte haaien hebben een stevig, torpedovormig lichaam dat gemaakt is voor korte, krachtige sprints. Hun brede romp versmalt abrupt naar de staart, wat hen die explosieve snelheid geeft. Citroenhaaien daarentegen hebben een slanker en gelijkmatiger gevormd lichaam, zonder die sterke versmalling. Dankzij hun langgerekte, cilindervormige bouw kunnen ze soepeler en energiezuiniger door het water bewegen. Als de megalodon inderdaad een lichaamsvorm had die meer op die van een citroenhaai leek, zoals dit onderzoek suggereert, dan was hij een gestroomlijnde jager – heel anders dan het logge zeemonster dat vaak in films en boeken wordt afgebeeld.
Middenweg
Het onderzoek geeft ook inzicht in hoe de megalodon zich voortbewoog. Er werd lang gediscussieerd of hij een snelle jager was of meer een langzame cruisende predator, maar de nieuwe bevindingen wijzen op een middenweg. De haai zwom waarschijnlijk met een gematigde snelheid (zo’n 2,1 tot 3,5 kilometer per uur), maar had de kracht om snel vooruit te schieten wanneer hij zijn prooi aanviel. Door zijn enorme omvang en energiebehoefte zou continu snel zwemmen niet efficiënt zijn geweest.
Geboorte
Het onderzoek suggereert ook dat een pasgeboren megalodon al bijna vier meter lang zou kunnen zijn geweest, wat ongeveer de grootte van een volwassen witte haai is. “Het is heel goed mogelijk dat een pasgeboren megalodon al kort na zijn geboorte begon met het vangen van zeezoogdieren”, aldus Sternes.
Het onderzoek naar de lichaamsgrootte en -vorm van de megalodon heeft verrassende nieuwe inzichten onthuld in de biologie van deze prehistorische haai. “Dit onderzoek verdiept niet alleen ons inzicht in hoe de megalodon eruitzag, maar het biedt ook een nieuw perspectief op hoe de grootte de beweging van zeedieren beïnvloedt”, concludeert Sternes. Daarnaast onthult de studie ook waarom alleen sommige dieren in staat zijn om tot gigantische afmetingen te evolueren. “Gigantisme draait niet alleen om groter worden – het gaat om het ontwikkelen van het perfecte lichaam om te overleven op die schaal”, merkt Sternes op. “En de megalodon was misschien wel een van de meest extreme voorbeelden daarvan.”
