En ze ontdekten één gemeenschappelijk thema: de mens.
Orka’s zijn de grootste dolfijnachtigen in de oceaan. Ze kunnen bijna 10 meter lang worden en wegen soms wel 5000 kilo. Orka’s lijken misschien groot en sterk; toch is hun voortbestaan onzeker. Dat komt omdat ze met een verscheidenheid aan dodelijke bedreigingen worden geconfronteerd. En volgens een nieuwe studie is dat met name te wijten aan onszelf.
Verschillende populaties
Orka’s behoren tot de zeezoogdieren met de grootste verspreiding. Hoewel ze in veel gebieden niet in groten getale voorkomen, kun je ze toch in alle oceanen vinden. Wel lijken ze een voorkeur te hebben voor koudere zeeën, zoals de Arctische en Antarctische wateren. Orka’s leven dus in diverse, geografische populaties die er bovendien elk een uniek voedings- en leefpatroon op nahouden. En sommige weten zich beter staande te houden dan andere. “Toen we een kleine populatie bedreigde orka’s voor de kust van British Columbia en Washington bestudeerden, waren we verrast door de resultaten,” vertelt Stephen Raverty in een interview aan Scientias.nl. “We weten dat hun populatie-omvang al drie tot vier decennia fluctueert. Maar nu bevindt deze zich op een dieptepunt en bestaat de populatie uit slechts 74 orka’s. Voortdurende verontreinigende stoffen, verminderde kwaliteit en kwantiteit van beschikbare prooien, toegenomen scheepvaartverkeer en bijbehorend lawaai zijn belangrijke factoren die bijdragen aan de teloorgang van deze populatie.”
Studie
De noordelijke en zuidelijke orka-populaties in het gedeelte van de Stille Oceaan langs Canada en de Verenigde Staten, staan momenteel geclassificeerd als respectievelijk gevoelig en bedreigd. Het beschermen van deze – en alle – orka’s vereist echter inzicht in hun gezondheid en sterfte. En om dat beter te gaan begrijpen, besloten de onderzoekers in een nieuwe studie de doodsoorzaak van 53 gestrande orka’s te achterhalen. Deze orka’s waren tussen 2004 en 2013 in de oostelijke Stille Oceaan en Hawaï aan land gespoeld. Het team boog zich over de obductie-rapporten en vergeleek deze vervolgens met nog eens 35 andere gestrande orka’s die tussen 2001 en 2017 om het leven waren gekomen. Vervolgens gingen ze op zoek naar associaties tussen doodsoorzaak, lichaamsconditie en de dikte van de blubber.
De onderzoekers slaagden erin om in 22 van de 53 gevallen (42 procent) de doodsoorzaak te bepalen. Ze ontdekten dat infectieziekten en aangeboren afwijkingen de voornaamste doodsoorzaken onder kalfjes waren. Jongvolwassen orka’s bleken het vaakst ten onder te gaan aan infectieziektes, trauma’s en ondervoeding. En volgroeide volwassenen overleden het vaakst aan bacteriële infecties, vermagering en trauma’s. Om te achterhalen wat precies aan deze doodsoorzaken ten grondslag ligt, besloten de onderzoekers op zoek te gaan naar nog concretere factoren. En dat leidde tot een ontluisterende ontdekking. De groep vond namelijk één gemeenschappelijk thema: in welke leeftijdsklasse dan ook (variërend van kalfjes tot volwassenen), de mens bleek vele orka’s over de kling te hebben gejaagd.
De mens
Het team ontdekte dat we op verschillende manieren te maken hebben met de dood van orka’s. Door overbevissing neemt bijvoorbeeld de hoeveelheid zalm af, waardoor orka’s kampen met voedseltekorten en verhongeren. Maar we hebben ook rechtstreeks invloed. Een jong bleek bijvoorbeeld te zijn overleden aan bloedvergiftiging als gevolg van een verwonding die het kalf had opgelopen door een vishaak. En twee andere orka’s hadden trauma’s opgelopen na aanvaringen met schepen. En dat is eigenlijk best opmerkelijk. “De behendigheid en snelheid van orka’s is indrukwekkend,” vertelt Raverty. “Dit suggereert dat ze een mogelijke aanvaring met een schip zouden moeten kunnen vermijden. De bevindingen uit onze studie scheppen echter een ander beeld. Blijkbaar zijn orka’s toch vatbaar voor aanvaringen met schepen, vooral wanneer grote aantallen orka’s in vernauwde kanalen en waterwegen samenkomen langs of binnen scheepvaartroutes.” Het zijn schokkende bevindingen waar we van moeten leren. “Niemand staat er graag bij stil dat we dieren rechtstreeks schade berokkenen,” zegt onderzoeker Joe Gaydos. “Maar het is belangrijk om te beseffen dat we niet alleen indirect te maken hebben met de dood van orka’s, zoals het gebrek aan zalm of het lozen van giftige stoffen. Ook aanvaringen met schepen en vishaken zijn belangrijke factoren. We kunnen echt beter dan dit.”
Bedreigingen
De bevindingen uit het onderzoek impliceren dat het begrijpen en het bewust zijn van elke bedreiging, van cruciaal belang is voor het beheer en behoud van orka-populaties. “Dit werk draagt bij aan een beter begrip van de impact die voortdurende menselijke activiteiten en milieugebeurtenissen hebben,” stelt Raverty. Bovendien bewijzen de resultaten dat het aanpakken van de impact van menselijke interacties de sleutel zal zijn tot een succesvol herstel; met name voor de orka’s die dicht bij menselijke populaties leven en daarom vaker te maken krijgen met vissers en schepen.” Wat we precies moeten doen om de orka te behoeden van de ondergang? “Beter onderwijs en het treffen van maatregelen om hun herstel aan te sporen,” zegt Raverty desgevraagd. “Door mensen beter te informeren over de benarde situatie van deze dieren, hopen we dat menselijke bedreigingen zullen verminderen.”
De studie benadrukt de veelheid aan menselijke en ecologische bedreigingen die orka’s treffen. Maar hoe bedroevend dit ook klinkt, het zou ons niet moeten ontmoedigen. Want de studie kan tevens helpen bij het ontwikkelen van strategieën om de prachtige zwart-witte roofdieren van de oceaan beter te beschermen om zo hun toekomst veilig te stellen.
