Onderzoekers houden hun hart vast: ’s werelds grootste ijsberg dreigt het dierenparadijs Zuid-Georgië te raken

Na ruim 30 jaar vastgezeten te hebben, is de ijsberg losgekomen en lijkt de voedselroutes van koningspinguïns en zeehonden te blokkeren.

De grootste en oudste ijsberg te wereld, A23a, is in beweging. De kolos, die ongeveer twee keer zo groot is als de provincie Utrecht, heeft zich losgemaakt van de zeebodem en stevent nu langzaam maar zeker af op het afgelegen eiland Zuid-Georgië. En dat belooft weinig goeds. Want als A23a zijn koers aanhoudt, kan hij vastlopen in de ondiepe wateren rond het eiland. Dit zou grote gevolgen kunnen hebben voor de talloze dieren die deze unieke plek hun thuis noemen.

IJsberg A23a
Met een oppervlakte van bijna 3.500 vierkante kilometer en een dikte van 400 meter is A23a de grootste ijsberg ter wereld. Voor je beeldvorming, hij weegt bijna een biljoen ton! De gigant brak in 1986 af van de Filchner-ijsplaat in Antarctica. Meer dan 30 jaar lang zat hij muurvast op de zeebodem in de Weddellzee, tot hij in 2020 langzaam noordwaarts begon te schuiven. De reis van de ijsberg is allesbehalve saai geweest. Maandenlang zat A23a gevangen in een zogenaamde Taylor-kolom, een fascinerend oceanografisch fenomeen waarbij draaiend water boven een onderzeese berg alles op zijn plek houdt. Dit zorgde ervoor dat de ijsberg ter plekke bleef ronddraaien, waardoor zijn verwachte snelle reis naar het noorden flink werd vertraagd.

Hoe krijgen ijsbergen hun naam?
IJsbergen krijgen doorgaans namen op basis van het Antarctische kwadrant waar ze voor het eerst zijn gezien. Antarctica is opgedeeld in vier kwadranten, die tegen de klok in worden aangeduid:
A= 0-90W (Bellingshausen/Weddellzee)
B=90W-180 (Amundsen/oostelijke Rosszee)
C= 180-90E (westelijke Rosszee/ Wilkesland)
D=90E-0 (Amery/oostelijke Weddelzee)
De letter A verwijst dus naar het kwadrant waar de ijsberg zich heeft gevormd. Het getal 23 betekent dat het de 23e ijsberg is die we in dit kwadrant hebben waargenomen. Als er een stuk van een eerdere ijsberg afbreekt, wordt er een extra letter toegevoegd. In het geval van A23a betekent dit dat er een stukje van ijsberg A23 is afgebroken, en daardoor krijgt de nieuwe ijsberg de naam A23a.

Maar nu is A23a toch in beweging gekomen en stevent recht af op het eiland Zuid-Georgië. Sinds 16 januari is de enorme ijsberg ongeveer 290 kilometer verwijderd van dit eiland en de Zuid-Sandwicheilanden, volgens de coördinaten van het Amerikaanse Nationaal IJscentrum.

Deze afbeelding, verkregen door een van de Copernicus Sentinel-3-satellieten op 12 december 2024, toont de ijsberg toen deze 400 km ten zuidwesten van het eiland Zuid-Georgië was. Afbeelding: European Union, Copernicus Sentinel-X imagery

Zuid-Georgië
Het is slecht nieuws. De wateren rond Zuid-Georgië worden gezien als één van de biologisch meest rijke plekken op aarde. Het gebied herbergt meer mariene soorten dan de Galapagos en is één van de grootste beschermde mariene gebieden ter wereld.

Schade
Als de ijsberg inderdaad voor de kust van het eiland vast komt te zitten, kan A23a flink wat schade veroorzaken en komen de pinguïns en zeehonden die daar leven in de problemen. “A23a vormt een enorme bedreiging voor het fragiele ecosysteem van Zuid-Georgië”, schrijft wildlifefotograaf Brian Matthews op Facebook. “Als de ijsberg dicht bij het eiland vastloopt, kan hij vitale voedselroutes blokkeren voor koningspinguïns (waar enkele van de grootste kolonies leven), zeehonden en andere mariene dieren. Deze verstoring kan leiden tot hogere sterftecijfers bij pinguïnkuikens en zeehondenpups, omdat hun ouders moeite hebben om voedsel te vinden.”

Niet voor het eerst
Dit is overigens niet de eerste keer dat een ijsberg koers zet richting Zuid-Georgië. Eerder gebeurde dit al met A68, die in 2017 afbrak van de Larsen C-ijsplaat en toen ook op ramkoers lag met het eiland. En ook nog langer geleden, in 2004, richtte een vergelijkbare ijsberg (A-38B) grote schade aan. “Het verstoorde voedselketens en leidde tot het verlies van jonge dieren”, schrijft Matthews. “Nu A23a noordwaarts drijft, werken natuurbeschermers en wetenschappers hard om de gevolgen van deze nieuwe dreiging te beperken.”

Smelten
Het lijkt er niet op dat de ijsberg nog lang intact zal blijven. In het gebied waar hij zich nu bevindt, komt hij in warmer water terecht, wat waarschijnlijk zal leiden tot het breken in kleinere stukken. Deze brokstukken kunnen echter nog jarenlang blijven ronddrijven, als drijvende ijsgiganten die oncontroleerbaar rond Zuid-Georgië zwerven. Uiteindelijk zal de ijsberg echter volledig smelten.

Voor nu blijven wetenschappers de reis van A23a richting het dierenparadijs van Zuid-Georgië nauwlettend volgen. “Dit is opnieuw een duidelijke herinnering aan hoe klimaatverandering onze planeet verandert”, schrijft Matthews. “Smeltend ijs, warmer wordende oceanen en verschuivende ecosystemen zetten kwetsbare soorten onder druk. Het is een oproep aan ons allemaal om onze aarde en haar indrukwekkende biodiversiteit te beschermen.”

Bronmateriaal

"World’s largest iceberg A23a breaks free" - British Antarctic Survey’
Afbeelding bovenaan dit artikel: European Union, Copernicus Sentinel-X imagery

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd