Onderzoekers bepleiten herziening van de Wallacelijn na ontdekking van Australische soorten op Kersteiland

“Dit is een hoogst verrassende ontdekking.”

Kersteiland is een fraai eilandje midden in de Indische Oceaan. Het eiland staat vooral bekend om de grote hoeveelheid rode krabben die er rondstruinen. Daarnaast leven er allerlei unieke diersoorten. Hoewel je zou verwachten dat er op het eiland voornamelijk Aziatische dieren voorkomen – het eiland ligt op slechts 350 kilometer afstand van West-Indonesië – hebben onderzoekers nu ontdekt dat er ook soorten voorkomen met een Australische oorsprong. Een zeer verrassende ontdekking die betekent dat we de locatie van de Wallacelijn moeten herzien.

Wallacelijn
De wallacelijn is een denkbeeldige lijn tussen Bali en Lombok die de Aziatische fauna in het westen scheidt van de Australische fauna in het oosten. De lijn wordt wel gezien als de scheidingslijn tussen Azië en Oceanië. “In het westen vind je de tijgers, olifanten, neushoorns en orang-oetans en in het oosten de buideldieren en de cloacadieren,” legt onderzoeker Jonathan Aitchison uit. Duizend kilometer ten westen van de Wallacelijn vind je het prachtige Kersteiland. Op dit eiland zou je dus verwachten alleen soorten met een Aziatische oorsprong tegen te komen. Maar niets is minder waar.

Kersteiland
Kersteiland is een vrij klein eiland met een oppervlak van 135 vierkante kilometer. In totaal wonen er meer dan 1400 mensen op dit stukje land in de Indische Oceaan. Op Eerste Kerstdag in 1643 voer kapitein William Mynors van de Royal Mary langs het eilandje. Hij gaf het daarom de naam Kersteiland. Op het mooie eiland leven unieke diersoorten, zoals de ratten Rattus nativitatis en Rattus macleari en de spitsmuis Crocidura trichura. Ook zijn er vleermuizen, vogels en de heuse Christmas-Islandvalkuil te vinden.
Locatie van Kersteiland. Afbeelding: via Wikimedia Commons

“Dankzij de vooruitgang in de moleculaire biologie in de afgelopen één á twee decennia, zijn we nu in staat om de genetische handtekeningen van dieren, planten – en ja, zelfs het coronavirus – te gebruiken om vast te stellen hoe ze zich verhouden tot geallieerde soorten elders,” vertelt onderzoeker Jason Ali aan Scientias.nl. “In de laatste tien jaar zijn we bovendien steeds meer te weten gekomen over het arsenaal aan dieren op Kersteiland. En hierdoor kunnen we grondige evaluaties uitvoeren.” De onderzoekers kwamen in hun studie tot een onverwachte ontdekking. “De helft van de landzoogdieren en reptielensoorten op Kersteiland – twee ratten, twee skinken en een gekko – blijken verrassend genoeg verwant te zijn aan Australische soorten,” concludeert Ali. En dat is heel opmerkelijk. “Het is ongelooflijk om je te bedenken dat een groot deel van de fauna uit Australië komt, terwijl Kersteiland daar zo ver vandaan ligt en zich juist relatief dicht bij Azië in de buurt bevindt. Een commercieel vliegtuig zou ruim anderhalf uur moeten vliegen om de afstand naar Australië af te leggen!”

Hoe?
De grote vraag is hoe deze Australische soorten lang geleden de oversteek naar Kersteiland hebben gemaakt. Die reis zou ongeveer vijf miljoen jaar geleden moeten hebben plaatsgevonden, want dat is het moment waarop Kersteiland een nieuwe landmassa vormde. “Veel eilanden – inclusief Kersteiland – zijn omgeven door een oceaan die wel drie tot zes kilometer diep reikt,” zegt Ali. “Daarom moeten alle landdieren op de een of andere manier deze waterbarrière hebben overbrugd.” Voor vogels en vleermuizen is dit niet al te moeilijk aangezien ze kunnen vliegen – al moet dit ook voor deze dieren een behoorlijke uitdaging zijn geweest. Maar hoe zit dat precies met landdieren die liever geen natte voeten wilden krijgen? “De voorouders van de aangetroffen Australische soorten zijn hoogstwaarschijnlijk overgekomen op ontwortelde bomen of vegetatiematten,” meent Ali. “Vervolgens zijn ze meegevoerd door een grote oceaanstroom, ook wel bekend als de Indonesische doorstroming (ITF).

“De voorouders van de aangetroffen Australische soorten zijn hoogstwaarschijnlijk overgekomen op ontwortelde bomen of vegetatiematten”

Vreemd
Het zou goed kunnen dat je hiervan nu een ietwat vreemd beeld op je netvlies hebt gekregen. Maar toch is het idee dat dieren op toevallige boomstammen of voorbijdrijvende matten honderden kilometers de oceaan opdreven volgens Ali helemaal niet zo gek. “In feite zijn er talloze gedocumenteerde waarnemingen van enorme matten en grote ontwortelde bomen die na onstuimige stormen de zee in zijn gespoeld,” verklaart hij. De dieren hebben er echter wel een behoorlijke reis op zitten. “Kersteiland ligt ver weg van Australië; het dichtstbijzijnde punt op het Australische vasteland ligt op zeker 1550 kilometer afstand. Toch hebben sommige dieren voorouders die meer dan tweemaal die afstand hebben afgelegd. Bovendien ligt Kersteiland in het midden van het westelijke gedeelte van de oceaanstroming die vanuit Noord-Australië en Nieuw-Guinea stroomt. Je kunt het principe vergelijken met een katapult; af en toe werd Kersteiland ‘geraakt’ door een nieuwe kolonisatiestroom.”

Herziening
De ontdekking van de Australische soorten op Kersteiland heeft gevolgen voor de huidige Wallacelijn. De bevindingen duiden er namelijk op dat deze denkbeeldige lijn niet goed is getrokken. De onderzoekers pleiten dan ook voor een herziening van deze lijn. “Oorspronkelijk mondt het zuidwestelijke uiteinde van de Wallacelijn in de oostelijke Indische Oceaan, net nadat deze zuidoost Azië heeft verlaten, tussen de eilanden Bali en Lombok door,” zegt Ali. “De nieuwe ontdekking betekent dat we de lijn echter voor zo’n 1100 kilometer in westelijke richting moeten laten doorlopen, voordat we rond de noordkant van Kersteiland buigen.”

De nieuw getrokken Wallacelijn. Afbeelding: The University of Queensland

Het onderzoeksteam is van plan ook andere eilanden aan een inspectie te onderwerpen. “We willen hierna de Loyaliteitseilanden – een archipel in de Grote Oceaan die onderdeel vormt van het Franse overzeese gebiedsdeel Nieuw-Caledonië – gaan bestuderen,” vertelt Ali. “Het lijkt er namelijk op dat hun geologische ontwikkelingen vergelijkbaar waren met die van Kersteiland.” En dus kunnen de onderzoekers niet wachten wat voor andere vreemde en wonderbaarlijke ontdekkingen hen te wachten staan.

Bronmateriaal

"Christmas Island discovery redraws map of life" - University of Queensland

Interview met Jason Ali

Afbeelding bovenaan dit artikel: The University of Queensland

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd