Het stappenplan moet wetenschappers helpen om tijdig de juiste beslissingen te nemen waardoor een catastrofale botsing wordt voorkomen.
Het is niet geheel onvoorstelbaar dat er in de toekomst een ruimtesteen op ramkoers met de aarde komt te liggen. In ons zonnestelsel bevinden zich namelijk heel wat rondslingerende ruimtestenen. En dus is het goed mogelijk dat zo af en toe eentje het op de aarde heeft voorzien. Maar wat moeten we in zo’n geval precies doen?
Ramkoers
Planetoïde Apophis zorgde eind 2004 voor behoorlijk wat ophef. Wetenschappers voorspelden namelijk dat deze planetoïde in 2029 rakelings langs de aarde zou schieten. Vervolgens zou deze in 2036 mogelijk inslaan op de aarde, wat verwoestende gevolgen zou kunnen hebben. Latere waarnemingen wezen gelukkig uit dat de aardscheerder onze planeet waarschijnlijk zal missen. Toch houden wetenschappers dit soort ruimtestenen nauwlettend in de gaten. In het verleden is het namelijk al weleens voorgekomen dat planetoïden op de aarde afstevenden (zie kader). Ook planetoïde Bennu wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Want ook deze ruimterots zou in de toekomst heel dicht bij de aarde in de buurt kunnen komen. En volgens de meeste wetenschappers is het nooit vroeg genoeg om slimme strategieën uit te denken voor het geval een planetoïde toch wederom op ramkoers met de aarde komt te liggen.
Planetoïden die in de buurt van de aarde komen kunnen best voor wat opschudding zorgen. Dat bewees de Tsjeljabinsk-meteoriet wel, die in 2013 de Russische stad Tsjeljabinsk op deed schrikken. Deze ruimtesteen was zo’n 17 meter groot en ontplofte op 20 kilometer hoogte in de atmosfeer. Bij die explosie kwam zo’n 30 keer meer energie vrij dan tijdens de kernaanval op Hiroshima. De schokgolf zorgde ervoor dat ramen van honderden gebouwen uiteenspatten. Bijna 1500 mensen raakten daarbij gewond.
Op dit moment zijn er al wel wat plannen uitgedacht. Al schieten deze volgens sommige onderzoekers tekort. “Men heeft vooral manieren bedacht om inkomende planetoïden op het laatste nippertje af te wenden, wanneer de planetoïde al in botsing dreigt te komen met de aarde,” legt onderzoeksleider Sung Wook Paek uit. Zo’n dertien jaar geleden bracht NASA bijvoorbeeld een rapport uit waarin onderzoekers stelden dat het afvuren van een nucleaire bom in de ruimte de meest effectieve manier zou zijn om een botsing met een planetoïde te voorkomen. De kracht van deze ontploffing zou de planetoïde inderdaad wegblazen, maar onze planeet zou te kampen krijgen met schadelijke nucleaire regen. En dus is niet iedereen over dit plan enthousiast.
Stappenplan
In de nieuwe studie besloten onderzoekers op zoek te gaan naar een betere manier. “Ik wil voorkomen dat de planetoïde al te dicht bij de aarde komt,” zegt Paek. “Het moet een preventieve aanval zijn, met minder rommel.” De onderzoekers ontwikkelden daarom een stappenplan dat rekening houdt met een set onzekere eigenschappen, waaronder de massa van de naderende planetoïde, zijn koers en de samenstelling van het oppervlak. Het stappenplan beschrijft in feite drie verschillende mogelijkheden in het geval dat een inkomende planetoïde moet worden afgebogen:
1) Het afvuren van een projectiel dat de inkomende planetoïde uit zijn baan stoot;
2) Het sturen van een verkenner om eerst de planetoïde te meten zodat we achter belangrijke eigenschappen kunnen komen, waarna een gericht projectiel wordt gelanceerd dat een botsing met de aarde moet voorkomen;
3) Het sturen van twee verkenners: één om belangrijke metingen uit te voeren en de tweede om de planetoïde al iets uit zijn baan te duwen voordat er een groter projectiel wordt gelanceerd dat een botsing met de aarde volledig voorkomt;
Simulaties
Om het stappenplan te testen, voerden de onderzoekers simulaties uit op Apophis en Bennu. Ze simuleerden verschillende afstanden en berekenden op welke afstand de betreffende planetoïden het beste zouden kunnen worden afgewend. Vervolgens bekeek het team welke van de drie opties het beste bij het specifieke geval zou passen. In de casus van Apophis wijzen de tests uit dat als het vijf jaar of langer duurt voordat de planetoïde langs de aarde scheert, optie drie de beste keuze zal zijn. Hebben we maar een tijdsbestek van tussen de twee en vijf jaar, dan zou optie twee beter zijn. Scheert Apophis al binnen één jaar langs de aarde, dan zijn we volgens Paek eigenlijk al te laat om nog actie te ondernemen. “Zelfs een groot botslichaam zal de planetoïde mogelijk niet op tijd bereiken,” voorspelt Paek. Voor Bennu geldt enigszins hetzelfde, al weten we ondertussen al wel wat meer over zijn samenstelling. Dit betekent dat het mogelijk niet meer nodig is om verkenners te sturen voordat er een projectiel wordt afgevuurd.
Met dit nieuwe stappenplan bij de hand is het onderzoeksteam van plan om ook de handelswijze van andere inkomende planetoïden in kaart te brengen. Onlangs nog constateerden onderzoekers dat elf als ongevaarlijk aangemerkte planetoïden nu toch op ramkoers met de aarde blijken te liggen. Tussen het jaar 2131 en 2923 kunnen deze weleens dichterbij dan tien keer de afstand aarde-maan komen. Bovendien zijn deze groter dan honderd meter doorsnee, wat – als ze op aarde zouden neerstorten – grote gevolgen kan hebben. Maar door tijdig te reageren, kunnen we deze mogelijke botsing voorkomen.