Vrouwen gaan na de komst van kinderen helemaal niet minder werken. Hoewel ze minder betaalde uren werken, worden deze uren volledig ingevuld met taken in het huishouden en de zorg voor de kinderen.
Na de geboorte van een kind is het vaak de vrouw die haar betaalde baan opzegt of in ieder geval minder gaat werken. Deze vrouwen worden soms gezien als ‘deeltijdprinsessen’, wat impliceert dat ze parttime werken om meer vrije tijd te hebben. Maar volgens onderzoek klopt dit beeld niet. Hoewel ze weliswaar minder betaalde uren maken, blijft het totale aantal gewerkte uren vaak gelijk.
Deeltijdprinses
Het stereotype beeld dat parttime werkende moeders deeltijdprinsessen zijn, is behoorlijk hardnekkig. “Dit is vooral iets dat in de publieke opinie stellig naar voren komt,” vertelt onderzoeker Max van Lent in gesprek met Scientias.nl. “De veronderstelling is dat het een luxe is dat moeders minder gaan werken na de komst van kinderen.”
Werk
Maar volgens Van Lent is dit toch echt een misvatting. Vrouwen blijken namelijk na de komst van kinderen helemaal niet betaald werk te vervangen voor vrije tijd. “Ons onderzoek laat zien dat moeders na de komst van kinderen niet minder gaan werken, in tegenstelling tot wat sommige mensen denken,” vertelt Van Lent. “Het klopt dat ze minder betaalde uren werken. Maar deze uren worden volledig opgevuld door huishoudelijke taken en de zorg voor kinderen en niet door vrije tijd. Met andere woorden, ze verminderen vooral hun uren op de arbeidsmarkt, maar besteden daarentegen meer tijd in huis.” Hierdoor blijft de totale tijd die vrouwen ‘werken’ ongeveer gelijk vóór en na de komst van kinderen.
Genderkloven
Volgens Van Lent is het belangrijk dat dit wordt recht gezet. “Veel onderzoek toont aan dat er genderkloven op de arbeidsmarkt bestaan,” legt hij uit. En ook zijn eigen onderzoek toont dit aan. Direct na de geboorte van het eerste kind daalt de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen met 9,9 procentpunten, zo blijkt uit zijn bevindingen. Op lange termijn loopt deze daling op tot 15,2 procentpunten vergeleken met mannen. Daarnaast ervaren vrouwen op de lange termijn een inkomensdaling van ongeveer 1000 euro per maand, wat grotendeels te wijten is aan hun verminderde deelname aan de arbeidsmarkt. Mannen daarentegen blijven een stabiele inkomensgroei en hetzelfde aantal werkuren behouden, ongeacht de geboorte van kinderen.
Oorzaak
De vraag is echter waar deze verschillen precies door worden veroorzaakt. “Het feit is dat de komst van kinderen nou eenmaal veel extra werk met zich meebrengt,” zegt Van Lent. “Ook weten we dat vrouwen doorgaans meer verantwoordelijkheid dragen voor zorgtaken en huishoudelijke taken binnen het gezin dan mannen. Een prangende vraag is dan ook: leidt de komst van kinderen ertoe dat vrouwen een groter deel van de extra zorg- en huishoudtaken op zich nemen, en is dit een verklaring voor de genderverschillen op de arbeidsmarkt?”
Vrouwen
Van Lent betoogt dat dit inderdaad het geval is. Zo blijkt uit zijn onderzoek dat na de geboorte van het eerste kind, vrouwen veel meer tijd aan huishoudelijke taken en kinderzorg besteden dan mannen. Direct na de geboorte besteden vrouwen 47 uur per week extra aan deze taken, wat op de lange termijn afneemt tot 24 uur per week. “De komst van kinderen is de belangrijkste gebeurtenis die de verschillen tussen mannen en vrouwen veroorzaakt in hun deelname aan de arbeidsmarkt, hun werkuren en hun loon,” stelt Van Lent. “In ons onderzoek zien we grote verschillen in de tijd die mannen en vrouwen besteden aan kinderzorg en huishoudelijke taken in het algemeen. Deze verschillen worden aanzienlijk groter wanneer er kinderen komen.”
Twee aspecten
Kortom, genderkloven worden dus verergerd door de komst van kinderen. En dat is volgens de onderzoeker best een probleem. “Er zijn twee belangrijke aspecten aan dit probleem,” vertelt hij. “Ten eerste is het een rechtvaardigheidsprobleem. De kloof ontstaat grotendeels door maatschappelijke normen: je wordt als moeder gek aangekeken als je niet regelmatig op het schoolplein staat bijvoorbeeld. Aan de andere kant kan het voor vaders moeilijk zijn om minder te werken zonder daar negatief op beoordeeld te worden. Dit creëert een situatie waarin vrouwen minder gelijke kansen hebben op de arbeidsmarkt dan mannen. Ten tweede is het een welvaartsprobleem. Tegenwoordig zijn vrouwen vaak hoger opgeleid dan mannen en we zien vooral grote tekorten in sectoren zoals zorg en onderwijs, waar veel vrouwen werken. Als vrouwen meer zouden werken en mannen minder, zou dat efficiënt kunnen zijn.”
Normen
Kortom, het lijkt erop dat de ongelijke verdeling tussen mannen en vrouwen na de komst van kinderen vooral wordt veroorzaakt door hardnekkige sociale en gendernormen. “Een groot deel van deze verschillen ontstaat doordat onze samenleving bepaalde verwachtingen heeft over hoe mannen en vrouwen zich zouden moeten gedragen,” verduidelijkt Van Lent. “Het kan sociaal kostbaar zijn om af te wijken van deze heersende normen, zoals de verwachting dat moeders meer zorgen en vaders vooral de kost verdienen.”
Gendergelijkheid
De studie stelt dat er verschillende dingen moeten gebeuren om de genderkloof die wordt veroorzaakt door de komst van kinderen te verkleinen. “Ik denk dat uiteindelijk de maatschappelijke normen moeten veranderen om gendergelijkheid te bereiken,” benadrukt Van Lent. “Het gaat dan vooral om de gelijkheid in de kansen die mensen krijgen. Daarnaast kan het verminderen van de totale hoeveelheid huishoudelijk en zorgwerk helpen, bijvoorbeeld door meer betaalbare kinderopvang beschikbaar te stellen. Ook beleid dat vaders aanmoedigt om minder te werken of flexibeler te zijn, zodat ze gemakkelijker een deel van de zorg- en huishoudtaken kunnen overnemen, zou kunnen bijdragen aan meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen.”
Vaders
En dat laatste is geen overbodige luxe. “Ons onderzoek laat ook zien dat vaders na de geboorte van kinderen nauwelijks meer gaan doen in het huishouden,” zegt Van Lent. “Een mogelijke oplossing zou zijn om de huishoudelijke en zorgtaken binnen een gezin gelijker te verdelen. Hierbij kunnen maatregelen zoals vaderschapsverlof of flexibel verlof in de eerste jaren helpen. Op deze manier kunnen vaders wennen aan het verzorgen van kinderen. Maar, belangrijker nog, zo kunnen de gendernormen gelijkwaardiger worden. Zo wordt het normaal in onze maatschappij dat zowel vaders als moeders kinderen van school halen of naar sport brengen.”
Al met al laat de studie zien dat parttime werkende moeders verre van deeltijdprinsessen zijn. “Na de komst van kinderen krijgen ze niet meer vrije tijd en ze hebben ook niet meer vrije tijd dan vaders,” concludeert Van Lent. Daarnaast biedt het onderzoek belangrijke inzichten in hoe gendergelijkheid in werk en huishoudelijke verantwoordelijkheden kan worden bevorderd. Door de last van huishoudelijke taken voor vrouwen te verminderen en een gelijkere verdeling van deze taken tussen mannen en vrouwen te stimuleren, kan de genderkloof op de arbeidsmarkt effectief worden aangepakt.
