Is het dan wachten op een ramp voordat er actie wordt ondernomen?
Klimaatverandering is aan de orde van de dag. En dat brengt met name grote risico’s voor kuststeden met zich mee. De stijgende zeespiegel, sterkere golven en vaker voorkomende overstromingen zijn vooral heel relevant voor kustbewoners. Bovendien zijn kuststeden vaak dichtbevolkt en economisch belangrijk, wat de noodzaak voor effectieve aanpassingsstrategieën des te urgenter maakt. Toch lijken ze daar maar weinig haast mee te maken, zo toont een nieuwe studie aan.
Studie
In het onderzoek analyseerde het team de klimaatadaptatiemaatregelen in 183 studies die betrekking hebben op 199 kuststeden wereldwijd. En de bevindingen zijn best een beetje zorgelijk. Zo blijkt dat kuststeden zich veel te traag aanpassen aan klimaatverandering.
Traag
De onderzoekers constateerden dat de meeste aanpassingsmaatregelen, ongeacht de regio of economische status, tekortschieten in termen van diepgang, omvang en snelheid. Ze vonden ook weinig bewijs dat deze maatregelen hebben geleid tot een blijvende vermindering van risico’s. “Hoewel kuststeden veel experimenteren met aanpassingen, blijkt uit de resultaten dat deze aanpassingen niet snel genoeg en vaak oppervlakkig zijn,” vertelt onderzoeker Matthias Garschagen in gesprek met Scientias.nl. “Dit is behoorlijk verontrustend, omdat de gevolgen van klimaatverandering steeds sneller zichtbaar worden. Tegelijkertijd kost het veel tijd om institutionele veranderingen door te voeren, zoals nieuwe planningsregels en infrastructuurprojecten zoals dijken. Daarom is het noodzakelijk dat de aanpassingen sneller worden doorgevoerd om effectief te zijn.”
Verleden
Garschagen ontdekte bovendien dat stedelijke aanpassingen vaak worden ontwikkeld als reactie op gebeurtenissen uit het verleden en het heden, in plaats van te anticiperen op toekomstige risico’s en trends die de kwetsbaarheid van steden kunnen vergroten. Anders gezegd, het is eigenlijk wachten op een ramp voordat er actie wordt ondernomen. “Politieke bereidheid en maatschappelijke acceptatie voor dure aanpassingen komen vaak pas na rampen,” legt Garschagen uit. “Daarom worden aanpassingen vaak gebaseerd op ervaringen uit het verleden in plaats van op toekomstige scenario’s. Hoewel toekomstige risico’s zoals stormen en overstromingen soms worden meegenomen bij het ontwerpen van infrastructuur en landgebruik, worden veranderingen op sociaal en economisch gebied vaak over het hoofd gezien in de huidige aanpassingsplannen.”
Verschillen
Daarnaast merkten de onderzoekers grote verschillen in adaptatie-aanpak tussen landen op. Zo kiezen stadsbesturen in rijke landen vaker voor grote infrastructurele of institutionele maatregelen, zoals het bouwen van grootschalige dijken of het aanpassen van stadsplannen. In landen met een lager middeninkomen vertrouwen steden daarentegen vaak op gedragsaanpassingen op huishoudniveau, zoals het verhogen van huizen of het stimuleren van gemeenschapssteun om met overstromingen om te gaan.
Steden
En dat moet beter, zo vindt Garschagen. “Steden moeten een breed perspectief hanteren bij het inschatten van hun toekomstige risico’s,” onderstreept hij. “Naast het in overweging nemen van extreme waterstanden en stormintensiteiten, moeten ze ook rekening houden met toekomstige veranderingen in landgebruik, bevolkingssamenstelling en economie. Ze zouden zichzelf verschillende vragen moeten stellen, zoals: groeit mijn stad naar gebieden die in de toekomst overstromingsgevoelig zullen zijn? Zullen er meer kwetsbare mensen in mijn stad wonen? En zal mijn infrastructuur en economie mogelijk kwetsbaarder worden voor rampen?Bovendien moeten steden zich realiseren dat het plannen en implementeren van aanpassingsmaatregelen veel tijd kost, vaak met noodzakelijke wijzigingen in regelgeving. Het betrekken van de bevolking bij het planningsproces is ook belangrijk om bewustzijn en acceptatie te creëren, en dat vergt eveneens tijd.”
Singapore
Volgens Garschagen zouden kuststeden een voorbeeld moeten nemen aan Singapore. “Singapore is een uitstekend voorbeeld van een stad die succesvol verschillende aanpassingsstrategieën combineert,” vertelt hij. “Denk aan stevige infrastructuur, ecosysteemgerichte benaderingen en diepgaande veranderingen in regelgeving en beleid. Door deze mix van benaderingen kan de stad de voordelen van elk combineren en flexibel blijven voor toekomstige aanpassingen.”
Volgens de onderzoekers is er nog veel werk aan de winkel. Zo moeten bijvoorbeeld vooral kwetsbare kuststeden met beperkte middelen worden geholpen om hun weerbaarheid tegen toekomstige klimaatverandering te verbeteren. “De studie laat duidelijk zien dat kuststeden wereldwijd weliswaar zijn begonnen met het aanpassen aan klimaatverandering, maar dat dit proces in de toekomst beter moet worden aangepakt,” concludeert Garschagen. “Het is vooral belangrijk dat aanpassingen sneller worden doorgevoerd, toekomstige risico-trends in overweging worden genomen en dat er waar nodig diepgaande institutionele veranderingen worden doorgevoerd voor effectief risicobeheer.”
