De theorie dat er ooit een oceaan was die een derde van Mars bedekte, wordt al tientallen jaren betwist. Maar een nieuwe studie vindt hier nu nieuw bewijs voor.
Miljarden jaren geleden was de rode planeet een stuk blauwer. Wetenschappers vermoeden dat Mars in een ver verleden warm en vochtig was en dat water rijkelijk over het oppervlak stroomde. Er zijn inmiddels sterke aanwijzingen gevonden dat water in verschillende vormen op de planeet heeft bestaan. Zo hebben Marsrovers en satellieten sporen van rivierbeddingen, valleien, delta’s en mineralen die zich alleen in aanwezigheid van water kunnen vormen, ontdekt. Of Mars ook daadwerkelijk een oceaan herbergde, is echter punt van discussie. Maar als we de Chinese rover Zhurong moeten geloven, was dat zeker het geval.
Een oceaan op Mars?
In 2021 landde de Chinese Zhurong-rover op een vlakte in de Utopia-regio van Mars waar al eerder aanwijzingen van oud water zijn aangetroffen. Sindsdien heeft de rover het oppervlak van Mars verder onderzocht. Het team analyseerde vervolgens gegevens van de Zhurong-rover om de ouderdom en minerale samenstelling van materialen gevonden op de vlakte in te schatten. En nu komen ze met belangrijk nieuws: zo beweren ze in de buurt van de landingsplek van Zhurong, in de zuidelijke Utopia Planitia, verschillende kenmerken te hebben gevonden die wijzen op een oude oceaan.
Kustlijn
Het gaat om opvallende geomorfologische kenmerken, zoals ‘kegelvormige structuren met gaten, rechthoekige groeven en ingesleten stromingen’. Gegevens van de rover, samen met satellietdata en analyses op aarde, wijzen er ook op dat er ooit een kustlijn in de buurt van dit gebied was. Het onderzoeksteam schat dat de oceaan bijna 3,7 miljard jaar geleden ontstond door overstromingen. Daarna bevroor het water, waardoor een kustlijn ontstond, die vervolgens ongeveer 3,4 miljard jaar geleden verdween.
Omstreden theorie
Het betekent dat Mars dus mogelijk ooit een grote oceaan herbergde, die misschien wel een derde van de planeet bedekte. Een theorie die overigens wel enigszins omstreden is. Deze hypothese wordt namelijk al tientallen jaren in twijfel getrokken. Hoewel wetenschappers wel zeker weten dat er ooit water op Mars was, is het vooralsnog onduidelijk hoe groot, hoe lang en in welke vorm dit water aanwezig was. Het idee van een grote, stabiele oceaan wordt betwist omdat het klimaat, de atmosfeer en de omstandigheden op Mars in dat geval stabiel genoeg moeten zijn geweest om langdurig vloeibaar water te behouden, en daarvoor ontbreken harde bewijzen. Zo’n grote watermassa zou een dikkere atmosfeer en een warmer klimaat vereisen, iets wat Mars waarschijnlijk maar kort heeft gehad.
Sceptisch
Ook Benjamin Cardenas, een wetenschapper van de Pennsylvania State University die eerder bewijs van een oceaan op Mars heeft bestudeerd, zegt dat hij ‘sceptisch’ is over de nieuwe studie. Hij vindt dat de onderzoekers te weinig hebben gekeken naar de hoeveelheid sediment en verweerde rotsen die door de sterke Marswind de afgelopen miljarden jaren zijn verspreid. “We denken vaak dat Mars niet erg actief is, zoals de maan, maar in werkelijkheid is het wel actief”, benadrukt hij. Hij verwees naar eerder onderzoek waaruit bleek dat ‘zelfs de langzame erosie op Mars’ sporen van een kustlijn na zo’n lange tijd zou kunnen hebben uitgewist.
Missie
Onderzoeksleider Bo Wu benadrukt dat het team niet beweert dat de bevindingen onweerlegbaar aantonen dat er een oceaan op Mars was. “Voor die zekerheid is waarschijnlijk een missie nodig om Marsstenen naar de aarde te brengen voor verder onderzoek”, zegt hij. Wu gaf verder toe dat de wind sommige rotsen kan hebben afgesleten, maar zei dat meteorietinslagen op Mars ook “af en toe ondergrondse rotsen en sediment naar de oppervlakte kunnen brengen”.
Landingsplekken
Kortom, hoewel de metingen van de Zhurong-rover geen direct bewijs leveren voor een oude oceaan, biedt de ontdekking dat de zuidelijke Utopia Planitia mogelijk veel water bevatte meer inzicht in de klimaatevolutie van Mars. De studie wijst op mogelijke landingsplekken voor toekomstige missies die kunnen onderzoeken of er oude waterreservoirs waren en wat hun rol was in de geologische vorming van Mars.
Hoewel de oceaan-theorie na deze studie nog steeds omstreden blijft, geeft Cardenas aan dat ook hij er toch van uitgaat dat er ooit een oceaan op Mars bestond. Het achterhalen van de waarheid zou kunnen bijdragen aan het oplossen van een groter mysterie: of de aarde de enige plaats in het zonnestelsel is waar leven mogelijk is. “De meeste wetenschappers denken dat leven op aarde is ontstaan onder de oceaan, waar hete gassen en mineralen uit de ondergrond naar de zeebodem stroomden, of dicht bij de grens tussen water en lucht, in kleine getijdenpoelen”, zegt Cardenas. “Bewijs voor een oceaan zou Mars dus een stuk gastvrijer doen lijken.”
