Vlieg je in een ruimteschip langs de planeet Mars, dan valt je oog waarschijnlijk op een enorme steenpuist. Dit is Olympus Mons: de grootste en hoogste berg in het zonnestelsel. Deze gigantische schildvulkaan heeft een hoogte van 26 kilometer.
Regelmatig wordt Mars geteisterd door enorme stofstormen, waar de toppen van de Tharsis-vulkanen doorheen prikken. Op die momenten zijn de vulkanen goed zichtbaar vanaf de aarde. Hierdoor werd Olympus Mons al in de negentiende eeuw gespot door astronomen, zoals door de Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli. In de jaren zeventig van de vorige eeuw vloog de Mariner 4-sonde langs Mars en kregen we voor het eerst scherpe beelden te zien van de schildvulkaan.
De schildvulkaan is meer dan honderd miljoen jaar oud, maar wetenschappers weten niet precies hoe oud. Er zijn niet veel inslagkraters te zien, dus dat is een teken dat het oppervlak heel jong is. De laatste grote uitbarsting was waarschijnlijk 25 miljoen jaar geleden, al stroomde er mogelijk twee miljoen jaar geleden nog lava over de vulkaan. Aangezien Mars 4,5 miljard jaar oud is, betekent dit dat de vulkaan nog vrij recentelijk actief was. Bij een uitbarsting stroomt lava over het gebied rondom de vulkaan. De lava stolt, waardoor de vulkaan weer iets groter wordt. Zo blijft de vulkaan groeien.
De grote komvormige krater op de top van de vulkaan – de zogenoemde caldera – is 65 bij 80 kilometer groot. In deze caldera zijn enkele putkraters te zien, waarvan de diepste krater drie kilometer diep is.
De ruimtefoto van de week is onderstaande foto van de Mars Express. Het Europese ruimtevaartuig maakte deze foto op 10 maart 2010 op een hoogte van 4.000 kilometer boven het oppervlak van de rode planeet.
Olympus Mons vs Mount Everest
Als een schildvulkaan lijkt Olympus Mons qua vorm meer op de grote vulkanen die samen de Hawaiiaanse eilanden vormen dan het Himalayagebergte. De vulkaan Olympus Mons heeft een veel groter oppervlak dan de Mount Everest en is met een oppervlak van 300.000 vierkante kilometer ongeveer even groot als Polen. Wil je deze schildvulkaan beklimmen, dan duurt de reis van voet naar top 300 kilometer. Met een gemiddelde helling van 5% vormt deze vulkaan voor de ongeoefende klimmer geen al te grote uitdaging. Alhoewel, 5% is natuurlijk een gemiddelde. De schildvulkaan heeft de vorm van een circustent en dat betekent dat er ook lastige stukken zijn, zoals steile wanden aan het begin.
Stel, je staat op de top van de Olympus Mons, dan kun je een groot deel van de berg niet zien. Olympus Mons is zo groot, dat een groot deel van de vulkaan achter de horizon verdwijnt doordat de planeet rond is. Je hebt dus niet door dat je op een hoge vulkaan staat. Je ziet dit pas als je weer naar de rand loopt.
Waarom is Olympus Mons zo groot?
Olympus Mons is veel groter dan schildvulkanen op aarde. Dit komt waarschijnlijk doordat Mars geen platentektoniek heeft. De korst van Mars zit vast, waardoor er sprake is van een vaste hotspot. Een vulkaan blijft hier continu lava afgeven en bereikt op die manier een enorme hoogte.
De schildvulkaan is geen goede landingsplek voor Marsrovers en -landers. De vulkaan is zo hoog, dat de atmosfeer heel ijl is. Hierdoor kan een ruimtevaartuig met een parachute niet snel genoeg afremmen en zal deze waarschijnlijk crashen op de vulkaan.
Willen we ooit meer weten over de geschiedenis van de vulkaan, dan kan het interessant zijn om een drone over de vulkaan te laten vliegen.
