Door een ongeluk tijdens een onderzoek hebben wetenschappers iets heel bijzonders ontdekt: de winterslaapmodus van een hommel zorgt ervoor dat deze tot wel zeven dagen onderwater kan overleven.
Wat een normale werkdag had moeten worden nam voor wetenschapper Sabrina Rondeau al snel een onverwachte wending. Zo was haar team bezig met een onderzoek naar hommels in hun winterslaap. Hiervoor waren de hommels opgeslagen in buisjes. Door een fout was hier per ongeluk water ingekomen. Rondeau vertelt: “Toen ik de hommels vond heb ik meteen al het water uit de buisjes gehaald. Ik was geschokt toen ik ontdekte dat de hommels nog steeds leefden.” Dit zette het team van Rondeau aan het denken: hoe konden de beestjes dit ongelukje overleven?
Ze besloten zich verder te richten op dit nieuwe mysterie en mede-wetenschapper Nigel Raine denkt uiteindelijk het antwoord te hebben gevonden. Hij licht toe: “Veel insecten ademen door spiracula, en niet door neusgaten zoals mensen. Deze spiracula sluiten zich voor langere tijd tijdens de winterslaap, waardoor er geen water meer naar binnen kan.” Ter verduidelijking: een spiraculum is een kleine ademopening in de huid van een insect. Het onderzoek zelf noemt ook nog een andere mogelijke verklaring. Zo zou het kunnen zijn dat er soms luchtbelletjes aan de hommel blijven plakken terwijl deze zich onder het oppervlak bevindt. Volgens het onderzoek kunnen hommels ook door hun huid heen ademen, waardoor ze de zuurstof uit de eerdergenoemde luchtbelletjes kunnen halen. De resultaten zijn gepubliceerd in het blad Biology Letters.
Zwembad
Voor het oplossen van het mysterie gingen de wetenschappers grondig te werk. In totaal deden er 143 hommels mee aan het onderzoek van de hommelsoort Bombus impatiens. Deze hommels werden kunstmatig in een winterslaap gebracht en in buisjes geplaatst waar al een beetje aarde in zat. Vervolgens was het tijd voor de hommels om een nat pak te krijgen. Hierbij hanteerden de wetenschappers twee verschillende manieren. Bij de eerste set buisjes mochten de hommels op het oppervlak blijven drijven. Bij de tweede set buisjes werden de hommels onderwater gehouden. Voor het experiment was er ook een controlegroep om te kijken hoeveel hommels overleven zonder water. De wetenschappers hebben dit experiment drie keer uitgevoerd met verschillende duraties: het eerste experiment duurde acht uur, het tweede experiment duurde een dag en het derde experiment duurde een volle week. Uit de resultaten blijkt dat er geen sprake was van opvallend veel sterftegevallen. In andere woorden: de hommels vonden het geen probleem om hun winterslaapje onderwater voort te zetten.
Overstroming
De resultaten van het onderzoek zijn significant, omdat hieruit dus blijkt dat hommels beschikken over het vermogen om onderwater hun winterslaapje uit te voeren. Dit is belangrijk, omdat overstromingen dikwijls een probleem vormen voor veel soorten die zich in de grond bevinden, waaronder dus hommels tijdens hun winterslaap. Raine duidt de resultaten: “Overstromingen vormen een onvoorspelbare uitdaging voor veel soorten die zich onder de grond bevinden, in het bijzonder voor bijen die zich onder de grond willen nestelen of daar hun winterslaapje willen houden.” Tot op heden is daar nog niet heel veel onderzoek naar gedaan. Maar daar lijkt nu – door een simpel ongelukje in het lab – verandering in te komen.
In hun studie pleiten wetenschappers voor vervolgonderzoek, dat erop gericht is om vast te stellen hoe slapende hommels precies onder water kunnen overleven. Dergelijk onderzoek is belangrijk, vinden de onderzoekers, omdat de aarde – en dus ook hommels – door klimaatverandering in toenemende mate te maken krijgen met extreme weersomstandigheden. Zoals bijvoorbeeld: grote regenval en overstromingen. Meer informatie over hoe hommels zich daar tegen kunnen wapenen, is van belang, omdat het meer inzicht kan geven in wat we precies moeten doen – en kunnen laten – om deze belangrijke bestuivers in een warmer wordende wereld te kunnen beschermen en behouden.
