Octopussen blijken er tijdens de jacht een lievelingsarm op na te houden

Misschien (in een documentaire) weleens een octopus een prooi zien vangen? De bewegingen zien er ogenschijnlijk onvoorspelbaar uit. Maar niets is minder waar.

Octopussen zijn vreemde dieren die wel wat weg lijken te hebben van buitenaardse wezens, niet op de laatste plaats vanwege hun opmerkelijke voorkomen. Ze hebben een groot, rond hoofd en maar liefst acht lange, kronkelende tentakels. Ook de manier waarop de octopus zich voortbeweegt, is eigenaardig. Hun bewegingen kunnen er ongemakkelijk en schijnbaar ongepland uitzien. Maar toch zit er een verrassende logica in, zo ontdekten onderzoekers.

Bewegingen
In een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Current Biology, besloten onderzoekers de bewegingen van octopussen te bestuderen. “Normaal gesproken, als je slechts voor korte tijd naar een octopus kijkt, lijkt niets herhaalbaar,” vertelt onderzoeker Trevor Wardill. “Ze kronkelen een beetje rond. Hun verkennende bewegingen zien er eigenlijk gewoon raar uit.” De onderzoekers wilden echter verduidelijken of er inderdaad weinig logica achter de bewegingen van een octopus zit, of dat we iets belangrijks missen.

Jacht
Om daar het fijne van te weten, hielden de onderzoekers de bewegingen van de Octopus bimaculoides nauwlettend in de gaten. Deze soort leeft ongeveer twee jaar en wordt ongeveer net zo groot als een tennisbal. Het team wilde onder andere achterhalen of deze octopus tijdens het jagen een bepaalde tentakel boven de andere verkoos. De onderzoekers nummerden de tentakels en lieten vervolgens verschillende soorten lekkernijen, waaronder krabben en garnalen, in de tank vrij. Met behulp van videobeelden wisten ze de jacht van de octopus op de prooien vast te leggen. Zo zagen ze hoe het dier zich in een hol verstopte en met één oog naar buiten gericht de krabben en garnalen in de gaten hield. Vervolgens wist de octopus met een snelle beweging de onfortuinlijke slachtoffers te vangen.

Lievelingsarm
De onderzoekers ontdekten dat octopussen er tijdens de jacht inderdaad een lievelingsarm op na houden. Zo blijkt dat ze altijd de tweede arm – gezien vanuit het midden – gebruiken om een prooi te vangen. Of de octopus de linker of de rechter tweede tentakel gebruikt, is afhankelijk van het oog waarmee hij zijn prooi gadeslaat. Tuurt de octopus met zijn linkeroog naar zijn prooi, dan gebruikt hij de tentakel aan de linkerkant en visa versa.

Tactiek
Tijdens de jacht op krabben besprong de octopus de prooi met een katachtige beweging, leidend met de tweede tentakel. Bij het jagen op garnalen houden ze er een iets andere tactiek op na. Zo zijn ze iets voorzichtiger om de garnaal niet te laten schrikken. Maar wederom houdt de octopus zijn tweede tentakel in de aanslag. Nadat hij de prooi met zijn lievelingsarm heeft gegrepen, gebruikt hij zijn aangrenzende tentakels – nummer één en drie – om de onfortuinlijke garnaal goed vast te klemmen.

De onderzoekers waren erg verrast door hoe voorspelbaar octopussen eigenlijk zijn. Voor wezens waarvan de bewegingen zo onregelmatig lijken, was het jachtgedrag eigenlijk buitengewoon doorzichtig, waarbij ze altijd met hun tweede tentakel als eerste uithalen.

Robots
Waarom dit belangrijk is om te weten? Een goed begrip van hoe octopussen hun lange tentakels gebruiken, kan onder andere bijdragen aan de ontwikkeling van betere zachte robots, zo beweren de onderzoekers. “Octopussen zijn extreem sterk,” vertelt Wardill. “Bovendien kunnen ze dankzij hun behendigheid gemakkelijk deurklinken vastpakken en deuren openen. Alles wat we van octopussen kunnen leren, kunnen we vervolgens toepassen op het bouwen van betere onderwatervoertuigen – die een cruciale rol spelen bij de verkenning van de diepe oceaan – of zachte robots.”

De onderzoekers zijn van plan hun studie voort te zetten. Zo willen ze in vervolgonderzoek beter bestuderen hoe neuronen de bewegingen van de tentakels vergemakkelijken.