Nostradamus: profeet of oplichter?

De wereldgeschiedenis staat bol van de omstreden figuren. Hun uitspraken, daden of opmerkelijke gedachten maakt dat hun erfgoed eigenlijk nooit tot stof vergaan is en mensen nog steeds bezighoudt. Scientias.nl licht de komende weken diverse van deze omstreden personages uit. Deze week: de apotheker die faam verwierf als voorspeller: Michel de Nostredame, oftewel: Nostradamus.

Zelfs de opkomst van Hitler zou door Nostradamus zijn voorzien.

Het waren roerige tijden toen Nostredame in 1503 ter wereld kwam. De Middeleeuwen zijn nog maar net ten einde, een nieuw tijdperk dient zich aan en de mensheid wordt geteisterd door de Zwarte Dood. Temidden van dat alles ontwikkelt Nostredame zich al in diens eerste levensjaren tot een fijngevoelig en bijdehand jongetje. Dat valt zijn familie ook op en die stuurt hem naar diens grootvader, een welbelezen en reislustige man die Michel de kneepjes van het Latijn, Grieks, Hebreeuws en de astrologie bijbrengt.

Medicijnen
Na de dood van opa beginnen Michels ouders in te zien dat hun zoon er wel heel afwijkende gedachten op nahoudt. Ze sturen hem daarom naar de universiteit van Montpellier om medicijnen te studeren. De jongen doet zijn best en behaalt zijn bachelor. Maar dan gooit de pest roet in het eten: de universiteit sluit noodgedwongen de deuren. Terwijl duizenden omkomen, blijft Michel gezond. Dat heeft hij volgens de overlevering mede te danken aan zijn ietwat onorthodoxe middeltjes die hij zelf samenstelt en inneemt.

Meer
Zodra de rust in Frankrijk is weergekeerd, besluit Nostredame terug te gaan naar de universiteit. Hij studeert er af, krijgt een baan aangeboden en accepteert deze. Maar het is van korte duur: Nostredame wil namelijk meer.

Noodlot
De dokter reist wat rond, trouwt en krijgt kinderen. Maar dan slaat het noodlot toe: zijn kinderen en vrouw sterven kort na elkaar. Patiënten van Nostredame nemen daarop de benen: waarom bij deze dokter blijven als hij niet eens zijn eigen gezin kan redden? Voor Nostredame is er weinig reden om te blijven en hij begint aan een reis die zes jaar duurt en hem in contact brengt met apothekers en artsen, maar ook met astrologen en magiërs. De eerste legendes over de voorspellende krachten van de dokter duiken in deze periode op.

Wist u dat…

…Nostradamus zijn voorspellingen in dichtvorm presenteerde? Hij maakte kwatrijnen: gedichtjes van vier regels.

Centuriën
Enkele jaren na zijn reis brengt Nostredame zijn eerste almanak vol voorspellingen uit. De boekjes gaan als warme broodjes over de toonbank en inspireren Nostredame zodanig dat hij er een jaarlijkse uitgave van wil maken. Daarnaast bedenkt hij dat voor één groot boek met daarin alle voorspellingen ook wel markt moet zijn. Het is dit boek – de Centuriën – dat ervoor zorgt dat Nostredame nog steeds een hit is op internet. Met in totaal meer dan 7000 voorspellingen die zelfs tot onze tijd zouden reiken, is het gedachtegoed van Nostredame nog springlevend.

Nostradamus wist hoe de wereld in elkaar stak en had het leven aan het hof met eigen ogen gezien.

Hendrik II
De reputatie van Nostredame verspreidt zich door de boeken als een lopend vuurtje door Frankrijk, maar echt beroemd wordt Nostredame pas in 1559 als één van zijn voorspellingen overtuigend uitkomt. De Franse koning Hendrik II gaat in dit jaar tijdens een toernooi in gevecht met zijn jonge kapitein Montgomery. Montgomery raakt het harnas van Hendrik en daarbij komt er een splinter van zijn lans zetten. Deze komt in het oog van Henri II terecht. Een tweede splinter schiet in zijn keel. Tien dagen later overlijdt de koning. Wereldnieuws, maar niet voor Nostredame. Hij schreef enkele jaren eerder in zijn eerste Centurie het volgende: “De jonge leeuw zal de oude overwinnen. Op het krijgsveld van een enkelvoudig duel. In een kooi van goud worden zijn ogen doorboord. Twee klassen; één zal erna een wrede dood sterven.” Het komt in de buurt, zeker wanneer u bedenkt dat beide strijders een wapen met daarin een leeuw droegen.

Wist u dat…

…Nostradamus zijn profetieën volgens onderzoeker Rudy Cambier gejat heeft? Nostradamus zou ze gekopieerd hebben van een monnik, zo stelt Cambier in zijn omstreden boek ‘Nostradamus and the Lost Templar Legacy’. Deze monnik had de voorspellingen niet als zodanig bedoeld: in werkelijkheid is het een beschrijving van de historie van de tempeliers.

Hitler
Vanaf dat moment wordt Nostradamus regelmatig benaderd met de vraag of hij de toekomst van mensen of samenlevingen wil voorspellen. Maar hij zou dat ook ongevraagd hebben gedaan: zo menen sommigen dat hij zelfs gebeurtenissen die honderden jaren later plaatsvonden, voorspelde. Zelfs de opkomst van Hitler zou door Nostradamus zijn voorzien met de woorden: “Beesten, woest van de honger zwemmen door de rivieren. Het grootste deel van het veld is tegen Hister. De grote zorgt ervoor dat hij in een ijzeren kooi wordt gesleept, terwijl het kind van Duitsland niets ziet.” Het foutje – Hister – vergeven de mensen die heilig in Nostradamus geloven graag. Ze menen dat het een soort anagram is. In werkelijkheid zou het geen benaming voor een mens zijn, maar de klassieke naam voor de Donau zijn.

Interpretatie
En daarmee komen we direct bij een mogelijke verklaring voor het succes van Nostradamus. Het lijkt erop dat de mensen in zijn tijd, maar ook daarna de ‘voorspellingen’ zo interpreteerden dat ze ‘pasten’. Want het moet worden toegegeven dat Nostradamus nogal vaag is. Historici wijten dat aan de druk die kerkelijke autoriteiten op hem uitoefenden. Nostradamus werd al snel als ‘ketter’ bestempeld en dat had hem de kop kunnen kosten. Vandaar zijn voorzichtigheid. Maar die voorzichtigheid zorgt er wel voor dat we eigenlijk alle kanten op kunnen met het gedachtegoed van de Franse apotheker.

Macht
Maar hoe serieus moeten we Nostradame dan nemen? Riep hij dan zomaar dingen in de hoop dat ze op de juiste manier geïnterpreteerd zouden worden? Nee, zo legt expert Peter Lemesurier uit. Hij laat in één van zijn vele boeken over Nostradamus zien dat de apotheker zijn voorspellingen stelselmatig doet. Volgens Lemesurier keek Nostradamus naar het verleden om de toekomst te voorspellen. De oude wetenschapper was immers een kundig man die veel wist over politiek, geschiedenis en de bijbel. In dat laatste boek is te lezen dat er niets nieuws onder de zon is. Alles is al een keer gebeurd. Dus in die zin is ook alles te voorspellen. Na Caesar zou er vroeg of laat een nieuwe Caesar komen, net zoals er vroeg of laat een derde wereldoorlog of ramp zou uitbreken.

Voorspellingen

Dit zou gaan gebeuren in 2010, volgens Nostradamus. Zijn voorspellingen kwamen (deels) niet uit:
– Er breekt een derde Wereldoorlog uit, waarschijnlijk in november. Daarbij zullen bacteriologische en chemische wapens worden ingezet.
– Er zal een conflict ontstaan tussen West-Europa en de Verenigde Staten.
– Ook Groot-Brittannië en Frankrijk gaan met elkaar in gevecht.
– Het is mogelijk dat er een gewapend conflict ontstaat nabij Oekraïne.
– Europa krijgt te maken met een economische neergang.
– Er zal een catastrofe plaatsvinden op de Zwarte Zee. Hier is gifgas bij betrokken.

Kennis
Schrijver Ned Halley sluit zich in zijn boek over Nostradamus bij Lemesurier aan. Hij merkt terecht op dat de profetieën indrukwekkend zijn. Maar, zo concludeert hij, dat mogen we ook verwachten van een man met zoveel kennis en reiservaring. Nostradamus wist hoe de wereld in elkaar stak en had het leven aan het hof met eigen ogen gezien. Hij trok zijn conclusies en kon die door slim beredeneren ook over enkele honderden jaren trekken.

Is dat dan de reden dat hij grootse gebeurtenissen zoals de Franse revolutie zo nauwkeurig uit de doeken deed? Als we alle bovennatuurlijke redeneringen even buiten beschouwing laten, lijkt dat de enige mogelijkheid. En laten we eerlijk zijn: voorspellen aan de hand van parate kennis is natuurlijk minstens zo indrukwekkend als een paranormale gave.

Bronmateriaal

Boek: Nostradamus and His Prophecies. Door: Edgar Leoni
Boek: Complete Prophecies of Nostradamus. Door: Ned Halley

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd