Door menselijk toedoen is de temperatuur op aarde in de afgelopen tien jaar met gemiddeld 1,14 graad Celsius gestegen. De kans dat we erin slagen de opwarming van de aarde tot 1,5 graden Celsius te beperken, wordt almaar kleiner.
De door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde is ook in de afgelopen jaren onverstoorbaar en in een ‘ongekend tempo’ blijven toenemen. Dat is de alarmerende conclusie van een nieuwe klimaatanalyse, uitgevoerd door vijftig vooraanstaande wetenschappers. Ondanks de aandacht voor het klimaat, is er te weinig actie ondernomen om het tij te keren. En dat gaan we voelen.
Staat van het klimaat
Het laatste grote klimaatrapport waarin de ‘staat van het klimaat’ is blootgelegd, komt van het IPCC en stamt uit 2021. Maar de tijd heeft sindsdien niet stilgestaan. Sterker nog, de situatie is volgens een nieuwe analyse alleen maar nijpender geworden. Zo stoten we nog altijd recordbrekend veel broeikasgassen uit, gelijk aan 54 miljard ton kooldioxide (in plaats van 53 miljard ton zoals het IPCC stelde, gebaseerd op gegevens verzameld tussen 2010 en 2019). En dat zien we terug op de thermometer.
Temperatuur
De wereldwijde temperatuur lag in het afgelopen decennium (2013 tot 2022) gemiddeld 1,14 graad hoger dan in het pre-industriële tijdperk, zo stellen de onderzoekers. Deze toename is voornamelijk ingegeven door de verbranding van fossiele brandstoffen. Dit een grotere toename dan tussen 2010 en 2019 het geval was. Destijds steeg de gemiddelde temperatuur met 1,07 graad Celsius, zo schreef het IPCC eerder. Al met al concludeert het team dat de door de mens veroorzaakte opwarming nu toeneemt in een razendsnel tempo van meer dan 0,2 graad Celsius per decennium.
Koolstofbudget
Met deze bevindingen lijkt het voornemen om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad Celsius te beperken, uit onze vingers te glippen. Het resterende koolstofbudget – dat wil zeggen: de hoeveelheid CO2 die we nog mogen uitstoten om onder de 1,5 graad Celsius te blijven – is in drie jaar tijd zelfs gehalveerd. In 2020 berekende het IPCC nog dat het resterende koolstofbudget ongeveer 500 gigaton koolstofdioxide bedroeg. Aan het begin van 2023 is dit gedaald naar ongeveer 250 gigaton koolstofdioxide. “Ook al is de gemiddelde temperatuur op aarde nog niet met 1,5 graad Celsius gestegen, het koolstofbudget zal waarschijnlijk binnen een paar jaar uitgeput zijn,” waarschuwt co-auteur Piers Forster.
Jaarlijkse update
Gezien de snelheid waarmee het wereldwijde klimaat verandert (zoals ook deze nieuwe analyse aantoont), stellen de wetenschappers dat de rapporten van het IPCC die om de 6 à 7 jaar worden uitgebracht, mogelijk niet afdoende meer zijn. Doordat hier telkens zo’n lange tijd tussenzit, ontstaat er een ‘informatiekloof’, zeker wanneer sommige klimaatindicatoren aan razendsnelle veranderingen onderhevig zijn. De wetenschappers hebben dan ook een project gelanceerd om de belangrijkste klimaatindicatoren elk jaar bij te werken, zodat mensen op de hoogte worden gehouden van kritieke aspecten van de opwarming van de aarde. Op die manier blijven beleidsmakers, klimaatonderhandelaars, maatschappelijke groeperingen en andere belanghebbenden, volledig op de hoogte van de toestand van het klimaat, waardoor ze belangrijke beslissingen kunnen baseren op de meest recente inzichten. De indicatoren van wereldwijde klimaatverandering zullen jaarlijks bijgewerkte informatie bevatten over de uitstoot van broeikasgassen, door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde en het resterende koolstofbudget.
Levensbelang
Volgens Forster is het heel belangrijk dat deze jaarlijkse update nu in het leven wordt geroepen. “We bevinden ons momenteel in het kritieke decennium voor klimaatverandering,” zegt hij. “Beslissingen die nu worden genomen, zullen invloed hebben op in hoeverre temperaturen in de toekomst zullen stijgen. Ook heeft het betrekking op de mate en de ernst van de gevolgen daarvan. We moeten wendbaar zijn in het licht van klimaatverandering. We moeten het beleid en de aanpak veranderen en handelen naar de laatste gegevens over de toestand van het klimaat. De tijd staat niet meer aan onze kant. Toegang tot actuele informatie is van levensbelang.” Maisa Rojas Corradi, minister van Milieu in Chili, IPCC-auteur en een wetenschapper die betrokken is bij deze studie, is het hier roerend mee eens. “Een jaarlijkse update van de belangrijkste indicatoren is van cruciaal belang om de internationale gemeenschap en landen te helpen de urgentie van het aanpakken van de klimaatcrisis bovenaan de agenda te zetten,” zegt ze.
Actie
Want daar is het de onderzoekers uiteindelijk om te doen: klimaatactie. “Als we niet willen dat het doel om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad Celsius te beperken in onze achteruitkijkspiegel verdwijnt, moet de wereld veel harder en dringender werken aan het terugdringen van de uitstoot,” onderstreept Forster. “Ons doel is dat dit project de belangrijkste spelers helpt om dat belangrijke werk zo snel mogelijk te laten gebeuren met up-to-date en tijdige gegevens binnen handbereik.”
En zoals de meest recente gegevens uitwijzen, is het einde van klimaatverandering nog lang niet in zicht. Nog altijd neemt de opwarming van de aarde, veroorzaakt door menselijk handelen, toe. En dat is zorgelijk. Met elke verdere toename van de opwarming zal namelijk ook de frequentie en intensiteit van klimaatextremen toenemen, waaronder meer hevige regenval en droogtes. De onderzoekers hopen dat de bevindingen een tijdige ‘wake-up call’ zijn en van pas zullen komen tijdens de aanstaande VN-Klimaattop (COP23) die in december in Bonn zal plaatsvinden. Dan zal wederom de balans worden opgemaakt van de vorderingen om de opwarming van de aarde tegen 2050 met 1,5 graad Celsius te beperken.
