Het is een sterke aanwijzing dat het vaccin ook heel veel nieuwe besmettingen kan voorkomen.
In de afgelopen maanden is al uitgebreid aangetoond dat de coronavaccins die momenteel onder meer in ons land worden ingezet om COVID-19 te bestrijden, veilig zijn. En dat ze de kans op een ernstig ziekteverloop sterk verkleinen. Onduidelijk bleef echter of deze vaccins ook de kans op asymptomatische infecties verkleinen. Dat lijkt misschien niet zo relevant. Maar schijn bedriegt. Onderzoeken suggereren namelijk dat een behoorlijk deel van de infecties veroorzaakt wordt door mensen die geen symptomen hebben. Deze mensen weten niet dat ze het virus bij zich dragen, gaan niet in quarantaine en kunnen behoorlijk wat mensen besmetten. Om de verspreiding van het virus zoveel mogelijk te beperken, heb je dan ook eigenlijk een vaccin nodig dat ook beschermt tegen asymptomatische COVID-19. Pfizer is zo’n vaccin, zo concluderen onderzoekers nu voorzichtig in deze studie (die overigens nog wel collegiale toetsing moet ondergaan).
Het onderzoek
De onderzoekers baseren hun conclusies op een onderzoek onder Brits ziekenhuispersoneel. Het ziekenhuispersoneel werd opgedeeld in drie groepen: een groep die niet gevaccineerd was, een groep die minimaal 12 dagen eerder gevaccineerd was (aangenomen wordt dat het vaccin na 12 dagen bescherming biedt tegen symptomatische COVID-19) en een groep die korter dan 12 dagen geleden was gevaccineerd. Vervolgens ondergingen alle betrokken ziekenhuismedewerkers – ondanks dat ze geen klachten hadden – in een periode van twee weken meerdere PCR-tests, bedoeld om vast te stellen of zij het virus bij zich droegen.
De niet-gevaccineerde groep onderging in twee weken tijd 3252 PCR-tests, waarvan er 26 positief waren (0,8 procent). In de groep die minimaal 12 dagen eerder gevaccineerd was, werden 1989 tests afgenomen, waarvan er 4 (oftewel 0,2 procent) positief waren. In de groep die nog geen 12 dagen eerder gevaccineerd was, werden in dezelfde periode 3535 tests afgenomen, waarvan er 13 positief waren (0,37 procent). De resultaten wijzen er voorzichtig op dat de kans op asymptomatische infecties onder ziekenhuispersoneel dat minimaal 12 dagen eerder is gevaccineerd, vier keer kleiner is. En voor ziekenhuispersoneel dat nog geen 12 dagen geleden gevaccineerd is, is de kans op asymptomatische infecties gehalveerd.
Hoopgevend nieuws
“Dit is geweldig nieuws – het Pfizer-vaccin beschermt niet alleen tegen ziekte door SARS-CoV-2, maar helpt ook infectie voorkomen en verkleint zo de kans dat het virus op anderen wordt overgedragen,” aldus onderzoeker Mike Weekes. “Dit nieuws is zeer welkom, nu we een route uit deze pandemie proberen uit te stippelen. Maar we moeten blijven onthouden dat het vaccin niet iedereen complete bescherming biedt. We moeten dus nog steeds afstand houden, mondkapjes dragen, handen wassen en ons regelmatig laten testen tot de pandemie beter onder controle is.”
Israël
Het onderzoek is in lijn met een studie die eerder deze week verscheen en gebaseerd was op onderzoek in Israël. De studie wees niet alleen uit dat het Pfizer-vaccin bescherming biedt tegen COVID-19, maar toonde bovendien aan dat het vaccin met name nadat het voor de tweede keer was toegediend ook beschermde tegen asymptomatische infectie. In dit nieuwe onderzoek tonen wetenschappers echter aan dat het vaccin dat ook na één dosis al doet. “Deze studies zijn heel hoopgevend, omdat ze suggereren dat vaccins de verspreiding van het virus voorkomen,” concludeert professor Lawrence Young, verbonden aan Warwick Medical School en niet betrokken bij beide studies.
Ook professor Jonathan Ball, als moleculair viroloog verbonden aan de universiteit van Nottingham en niet betrokken bij het onderzoek onder Brits ziekenhuispersoneel, is enthousiast. “Zo’n afname in infecties na een enkele dosis van het Pfizer-vaccin is heel indrukwekkend en laat zien dat vaccinaties echt een manier zijn om uit de huidige beperkingen en in een veel betere toekomst te komen.”
Vervolgonderzoek
Tegelijkertijd is meer onderzoek nog hard nodig, zo onderschrijven de meeste deskundigen. De Britse studie is niet zo heel omvangrijk en gaat bovendien alleen over ziekenhuispersoneel. Veel ziekenhuismedewerkers zijn eerder al aan corona blootgesteld en hadden daardoor voorafgaand aan vaccinatie al een immuunrespons die de werking van het vaccin mogelijk versterkt heeft. Het lijkt dan ook goed om in de toekomst de studie nog eens onder een grotere en diversere groep mensen te herhalen, zo betoogt dr. Simon Clarke, cellulair microbioloog aan de Universiteit van Reading en niet betrokken bij het onderzoek. “Daarnaast is het ook belangrijk om te onthouden dat deze resultaten niet direct vertaald kunnen worden naar andere vaccins.” Ze gelden alleen voor Pfizer. Verder blijft ook in het geval van het Pfizer-vaccin nog altijd onduidelijk hoelang de bescherming tegen (a)symptomatische infectie aanhoudt.
Hoop
Maar in afwachting van dat vervolgonderzoek mogen we op basis van deze voorlopige studie zeker goede hoop hebben. Hoop dat vaccins daadwerkelijk het verschil gaan maken. “Deze voorlopige data zijn niet voldoende om er zeker van te zijn dat vaccinaties infectie en transmissie voorkomen – en dus bijdragen aan groepsimmuniteit – maar ze suggereren wel heel sterk dat het zo is,” aldus dr. Peter English, voormalig voorzitter van de British Medical Association Public Health Medicine Committee en eveneens niet betrokken bij het onderzoek. “En dat geeft ons de hoop dat vaccinaties er – uiteindelijk – voor zorgen dat er minder of zelfs helemaal geen behoefte meer is aan social distancing, mondkapjes en andere gedragsmaatregelen.”
Als de resultaten ook tijdens vervolgstudies overeind blijven, zullen vaccinaties inderdaad leiden tot een flinke afname in virustransmissie en dus nieuwe besmettingen. Het is geweldig nieuws. Maar het vereist wel dat mensen zich laten vaccineren, zo stelt dr. Andrew Freedman, verbonden aan de Cardiff University School of Medicine. “Het (onderzoek, red.) benadrukt nog eens hoe belangrijk het is dat iedereen die het vaccin aangeboden krijgt, het aanneemt om zowel zichzelf als ook anderen in de gemeenschap te beschermen.”
