Wanneer wij straks op aarde het nieuwe jaar inluiden, maken we een feestje van middernacht. Maar hoe werkt dat eigenlijk als je in een ruimtestation zweeft dat elke 90 minuten rond de aarde cirkelt?
Het Internationale Ruimtestation (ISS) vliegt met een snelheid van ongeveer 28.000 kilometer per uur rond de aarde. Bij deze duizelingwekkende snelheid zien de astronauten ongeveer elke 45 minuten een zonsopgang én een zonsondergang. Dit zou het begrip van tijd behoorlijk kunnen verstoren. Astronauten op het ISS ervaren wel 16 keer per dag een zonsopgang, en dus theoretisch ook 16 keer middernacht.
Toch houden de ruimtereizigers zich aan één specifieke tijdzone: UTC (Universal Time Coordinated). Deze internationale standaardtijd, gebaseerd op uiterst precieze atoomklokken, zorgt ervoor dat de bemanning een normaal dag- en nachtritme kan aanhouden. Voor praktische zaken gebruiken ze dus UTC als hun ‘officiële’ tijd.
Welk nieuwjaar vieren ze?
De huidige ISS-bemanning bestaat uit Amerikaanse en Russische astronauten. In theorie zouden ze dus verschillende nieuwjaren kunnen vieren, maar in de praktijk volgen ze meestal de Amerikaanse traditie (UTC-5, de tijd in Houston waar het controlecentrum zit) én de Russische (UTC+3, de tijd in Moskou). Dit betekent dat de astronauten, als ze dat willen, twee keer kunnen proosten op het nieuwe jaar: eerst met hun Russische collega’s, en acht uur later nog een keer met hun Amerikaanse.
Feesten in gewichtloosheid
Maar hoe vier je eigenlijk feest in de ruimte? Champagne met bubbels wordt wat lastig als er geen zwaartekracht is; de belletjes hebben dan geen ‘boven’ om naartoe te stijgen. Daarom gebruiken astronauten meestal speciale drankzakjes met een rietje. Voor speciale gelegenheden hebben ze soms fruitsap of andere feestelijke dranken aan boord. Een roes gaan de astronauten niet krijgen: alcohol is strikt verboden aan boord van het ruimtestation.
Ook het eten is aangepast. Waar wij op aarde misschien genieten van oliebollen of andere lekkernijen, krijgen astronauten speciaal verpakte feestmaaltijden. Deze zijn zo gemaakt dat er geen kruimels kunnen ontstaan, omdat die gevaarlijk kunnen zijn als ze in de apparatuur terechtkomen.
Een uniek uitzicht op het vuurwerk
Terwijl miljarden mensen op aarde vuurwerk afsteken, hebben de astronauten een spectaculair uitzicht van bovenaf. Vanuit het ISS kunnen ze de lichtjes van steden zien en soms zelfs grote vuurwerkshows waarnemen. Dit biedt een bijzonder perspectief op de manier waarop de wereld het nieuwe jaar verwelkomt.
Maar ondanks het feestelijke moment is het ISS een werkende faciliteit die 24 uur per dag, 365 dagen per jaar bemand moet zijn. Belangrijke systemen moeten worden gecontroleerd, en experimenten kunnen niet zomaar worden onderbroken. De astronauten werken daarom ook tijdens feestdagen in ploegendiensten.
Toch proberen astronauten tijdens de feestdagen hun eigen tradities te creëren. Ze versieren delen van het station met kleine, veilige decoraties, zoals een kunstkerstboom. Via een videoverbinding kunnen ze contact houden met hun families op aarde. Sommige bemanningen nemen zelfs kleine cadeautjes mee die ze op speciale momenten aan elkaar geven.
Een bijzondere ervaring
Het vieren van nieuwjaar in de ruimte is een unieke ervaring die maar weinig mensen meemaken. Terwijl ze boven de aarde zweven, zien de astronauten in één baan om de aarde zowel plaatsen waar het nieuwe jaar al is begonnen als plekken waar mensen nog aftellen naar middernacht. Deze bijzondere positie geeft hen een perspectief dat de meesten van ons nooit zullen ervaren: ze zien letterlijk hoe het nieuwe jaar zich als een golf over de planeet verspreidt.
Dus nee, ze vieren geen 16 keer nieuwjaar, maar hun ervaring van de jaarwisseling is misschien wel een van de meest bijzondere die er bestaat. Het laat zien hoe mensen altijd een manier vinden om tradities te vieren en zich aan te passen aan hun omgeving, zelfs al is dat 400 kilometer boven het aardoppervlak.
