In het dynamische landschap van taal ontstaan voortdurend nieuwe woorden, maar slechts een fractie overleeft de tand des tijds. Waarom worden sommige woorden deel van het normale taalgebruik, terwijl talloze anderen vertrekken naar de eeuwige jachtvelden? Een nieuwe studie werpt nieuw licht op dit fenomeen.
Onderzoekers doken diep in de wereld van sociale media. Ze analyseerden een dataset van meer dan 650 miljoen Franstalige tweets, geplaatst tussen 2012 en 2014. Uit deze digitale schatkist identificeerden ze 400 woorden die in die periode voor het eerst opdoken op het platform dat toen nog Twitter heette, nu bekend als X. De wetenschappers volgden de reis van deze lexicale nieuwkomers vervolgens gedurende een periode van vijf jaar, waarbij ze nauwlettend in de gaten hielden wie de woorden adopteerde en hoe ze zich verspreidden.
‘Influencers’ van de taal
Maar wat bepaalt nu of een woord beklijft of verdwijnt? Het antwoord ligt volgens de studie in de structuur van sociale netwerken. Een verrassende ontdekking was dat de vroege gebruikers van nieuwe woorden, ongeacht of deze woorden uiteindelijk stand hielden of in de vergetelheid raakten, opvallende overeenkomsten vertoonden. Woorden die standhielden, werden overwegend gebruikt door mensen die een centrale positie innamen binnen hun online gemeenschap. Deze ‘influencers’ van de taal fungeerden als bruggenbouwers tussen verschillende groepen, waardoor nieuwe woorden zich gemakkelijker konden verspreiden.
Het echte onderscheid werd pas zichtbaar in de latere verspreidingsfase. Woorden die uiteindelijk een blijvende plek in de taal veroverden, bleken gemiddeld 18,5 maanden in omloop te zijn voordat ze een groeispurt doormaakten. Daarentegen hadden tijdelijke hypes een veel kortere aanloopperiode van slechts 6,5 maanden, gevolgd door een snelle opkomst en een al even snelle neergang.
Miljoenen gebruikers
De studie biedt niet alleen inzicht in de mechanismen achter taalverandering, maar opent ook deuren naar nieuwe onderzoeksmethoden. “Ons onderzoek onderzoekt lexicale innovaties op schaal bij miljoenen gebruikers van sociale media. Sociolinguïstiek met digitale gegevens en computationele methoden biedt de mogelijkheid om op te schalen en sociale dynamiek op populatieniveau te onthullen”, aldus de onderzoekers.
Deze bevindingen hebben potentieel verstrekkende gevolgen, niet alleen voor taalkundigen, maar ook voor marketeers, beleidsmakers en iedereen die geïnteresseerd is in de verspreiding van ideeën via sociale netwerken. Het onderzoek suggereert dat het identificeren van centrale figuren in online gemeenschappen cruciaal kan zijn voor het succesvol introduceren van nieuwe concepten of producten.
Impact op de echte wereld
De impact van online taalgebruik reikt echter verder dan alleen de verspreiding van nieuwe woorden; het kan ook diepe maatschappelijke gevolgen hebben. Net zoals bepaalde woorden zich dankzij centrale figuren in online gemeenschappen kunnen verankeren in ons dagelijks taalgebruik, kunnen termen die aanvankelijk in marginale groepen ontstaan, snel hun weg vinden naar het bredere publieke debat. Uit een eerdere studie van de Universiteit Utrecht blijkt dat extremistische taal, wanneer opgenomen in het parlementaire debat, razendsnel normaliseert op sociale media.
De Utrechtse onderzoekers toonden aan dat termen die door politici in de Tweede Kamer worden gebruikt, zoals het woord ‘tribunalen’, vanuit radicale online gemeenschappen snel worden opgepikt en verder verspreid. Dit leidt tot een normalisering van vijandige en intimiderende uitingen richting politici op sociale media. Hetzelfde mechanisme dat ervoor zorgt dat nieuwe woorden in de taal kunnen blijven bestaan, draagt in sommige gevallen dus ook bij aan een groeiende polarisatie en het verankeren van extremistische retoriek in de publieke sfeer.
Zo illustreert de nieuwe studie niet alleen de kracht van taalverandering via sociale media, maar ook de potentieel verontrustende gevolgen daarvan voor het maatschappelijke klimaat. Dit proces laat zien hoe krachtig de invloed van een klein aantal individuen of groepen kan zijn op het bredere maatschappelijke discours.
