Onderzoekers hebben goed bewaarde artefacten en botten ontdekt die belangrijke inzichten verschaffen in het leven van Neanderthalers, voordat moderne mensen in hun regio arriveerden.
Lange tijd werden Neanderthalers afgeschilderd als ‘domme en lompe holbewoners’, die minder intelligent en ontwikkeld waren dan vroeg moderne mensen. Maar steeds vaker komen onderzoekers met bewijs dat deze opvattingen onterecht zijn. In een nieuwe studie zijn onderzoekers in de Spaanse Pyreneeën op bijzondere vondsten gestuit die opnieuw inzichten geven in de intelligentie en vindingrijkheid van Neanderthalers. En deze ontdekkingen bieden waardevolle aanwijzingen die archeologen kunnen helpen het mysterie van hun uitsterven te ontrafelen.
Artefacten
Onderzoekers deden hun ontdekkingen in het gebied Abric Pizarro, één van de weinige vindplaatsen wereldwijd die dateren uit de periode van 100.000 tot 65.000 jaar geleden. Hier hebben onderzoekers honderdduizenden artefacten opgegraven, waaronder stenen werktuigen en dierlijke botten. “We brengen elk gevonden fragment dat groter is dan één tot twee centimeter in 3D in kaart,” legt onderzoeksleider Sofia Samper Carro uit. “Dit maakt ons werk traag (we zijn op sommige plekken al meer dan twintig jaar bezig) maar het zorgt wel voor een uiterst nauwkeurige vastlegging van de vondsten.” En met succes. Want de nieuwe ontdekkingen bieden belangrijke inzichten in de manier waarop Neanderthalers in die periode leefden, een aspect van de menselijke geschiedenis dat tot nu toe grotendeels onbekend was.
Aanpassen
De vondsten tonen aan dat Neanderthalers prima in staat waren om zich aan te passen aan hun omgeving. Zo laten de bevindingen zien dat Neanderthalers goed wisten hoe ze hun omgeving en territorium optimaal konden benutten en dat ze veerkrachtig waren tijdens moeilijke klimaatomstandigheden. “Onze verrassende ontdekkingen bij Abric Pizarro laten zien hoe adaptief Neanderthalers waren,” zegt Samper Carro. “De gevonden dierlijke botten tonen aan dat ze met succes op edelherten, paarden en bizons jaagden, maar ook zoetwater-schildpadden en konijnen aten. Dit wijst op een niveau van planning en strategisch denken dat meestal niet aan Neanderthalers wordt toegeschreven.”
Jacht
Volgens de onderzoekers zetten deze nieuwe bevindingen de gangbare opvatting dat Neanderthalers alleen op grote dieren – zoals paarden en neushoorns – zouden hebben gejaagd, op losse schroeven. “De botten op de gevonden locatie zijn uitstekend bewaard gebleven,” vertelt Samper Carro. “We kunnen daarom duidelijk zien hoe Neanderthalers deze dieren slachtten. De botten die we hebben gevonden, met duidelijke snijsporen, vormen direct bewijs dat Neanderthalers in staat waren om ook op kleine dieren te jagen.”
Stenen werktuigen
Maar niet alleen de dierlijke botten, ook de opgegraven stenen werktuigen werpen nieuw licht op de levenswijze van onze verre neven. “Onze analyse van de stenen gereedschappen laat zien dat er variatie is in de soorten gereedschappen die werden vervaardigd,” legt Samper Carro uit. “Dit toont aan dat Neanderthalers in staat waren om de beschikbare hulpbronnen in hun omgeving goed te benutten.”
Raadsel
Het begrijpen van deze belangrijke overgangsperiode brengt archeologen dichter bij het oplossen van het raadsel dat onderzoekers al tientallen jaren bezighoudt: wat heeft geleid tot de uitsterving van de Neanderthalers? De huidig studie licht een tipje van de sluier op. Zo laten de vondsten zien hoe Neanderthalers leefden voordat moderne mensen in het gebied arriveerden. En het lijkt erop dat Neanderthalers prima wisten te overleven en zelfs floreerden.
Moderne mens
Dit doet een prangende vraag rijzen. Want zou de komst van de moderne mens dan misschien het vonnis zijn geweest? “De bijzondere vindplaats bij Abric Pizarro geeft ons een inkijkje in het gedrag van Neanderthalers in een gebied waar ze al honderdduizenden jaren rondzwierven,” merkt Samper Carro op. “Neanderthalers verdwenen ongeveer 40.000 jaar geleden. Plotseling verschijnen moderne mensen in deze regio van de Pyreneeën en verdwijnen de Neanderthalers. Voor die tijd hadden Neanderthalers bijna 300.000 jaar in Europa geleefd. Ze wisten duidelijk wat ze deden. Ze kenden het gebied en wisten hoe ze daar langdurig konden overleven. Dit is één van de meest fascinerende aspecten van deze plek; de unieke informatie die we krijgen over hoe Neanderthalers alleen in zware omstandigheden leefden en zelfs gedijden voordat de moderne mensen opdoken.”
Verrassende inzichten
Of de moderne mens daadwerkelijk verantwoordelijk is voor het uitsterven van de Neanderthaler, blijft voorlopig in nevelen gehuld. In ieder geval bieden de nieuwe vondsten verrassende inzichten in de levenswijze van Neanderthalers, die de heersende opvattingen over hun gedrag en aanpassingsvermogen uitdagen. De onderzoekers laten bijvoorbeeld zien dat Neanderthalers veel geavanceerder en flexibeler waren dan eerder werd aangenomen, wat betekent dat veel bestaande theorieën over hun uitsterven van tafel kunnen worden geveegd.
Kortom, de studie levert cruciale informatie die kan bijdragen aan een beter begrip van de omstandigheden en factoren die hebben bijgedragen aan de verdwijning van de Neanderthaler. Dit kan archeologen en andere wetenschappers helpen om meer gefundeerde theorieën te ontwikkelen over het onfortuinlijke lot van onze verre verwanten.
