En hij is nu al de meest bedreigde mensaap ter wereld.
Tot voor kort waren ons – naast de mens – zes grote mensapen bekend: de Sumatraanse en Borneose orang-oetan, de chimpansee, de bonobo en oostelijke- en westelijke gorilla. Maar nieuw onderzoek toont aan dat we er eentje over het hoofd hebben gezien. Een geïsoleerde populatie orang-oetans op Sumatra blijkt namelijk echt een aparte soort te zijn. En die soort heeft de naam Tapanuli-orang-oetans gekregen (Pongo tapanuliensis).
Sumatra
De nieuwe soort leeft in het noordelijke deel van Sumatra. Het bestaan van de populatie is al lang bekend. Ook het vermoeden dat deze orang-oetans tot een nieuwe soort behoorden, is niet nieuw. Eerder onderzoek toonde al aan dat hun gedrag anders was dan dat van bekende orang-oetans. Ook genetisch waren er de nodige verschillen. Maar de echte doorbraak kwam in 2013 toen onderzoekers de handen konden leggen op het skelet van één van deze op Noord-Sumatra levende orang-oetans. Onderzoek wees uit dat zowel de schedel als de tanden van de orang-oetan radicaal anders waren dan die van bekende orang-oetans. En daarmee verdiende deze populatie een eigen soortnaam. “Het gebeurt niet elke dag dat we een nieuwe soort mensaap ontdekken, dus de ontdekking is zeker opwindend,” stelt onderzoeker Michael Krutzen.
Zorgelijk
De gloednieuwe soort geeft echter direct reden tot zorg. Want de populatie telt slechts 800 apen én wordt ernstig bedreigd. Zo zijn stropers een probleem. Net als de plannen die er liggen voor de aanleg van dam die ervoor zou zorgen dat een groot deel van het leefgebied van deze apen onder water komt te staan.
Al met al ziet de toekomst er somber uit. Onderzoek suggereert dat een sterftecijfer van minder dan 1 procent per jaar al tot het uitsterven van de soort zou kunnen leiden. “Als per jaar 8 van de 800 dieren gedood of op een andere manier uit de populatie verwijderd worden, kan de soort al gedoemd zijn om te verdwijnen,” aldus de onderzoekers. Ze pleiten er dan ook voor om alles in het werk te stellen om deze apen van de ondergang te redden. Dat betekent: een betere bescherming van hun leefgebied en de apen zelf. En tevens meer onderzoek doen naar wat deze apen hindert. “Mensapen behoren tot de best bestudeerde soorten ter wereld,” vertelt onderzoeker Erik Meijaard. “Als we na 200 jaar serieus biologisch onderzoek nog steeds nieuwe soorten binnen deze groep kunnen ontdekken, wat vertelt ons dat dan over al het andere dat we over het hoofd zien: onbekende soorten, onbekende ecologische relaties, kritieke grenzen die we niet zouden moeten overschrijden? Mensen voeren een wereldwijd experiment uit, maar hebben geen idee welke impact dat echt heeft en hoe het uiteindelijk onze eigen overlevingskansen kan ondermijnen.”
