In het dubbelstersysteem HD 135344 AB bevinden zich twee even oude sterren. De ene wordt omringd door stof en is waarschijnlijk nog druk bezig planeten te vormen, terwijl zijn buurman – zo blijkt nu – al helemaal klaar is met het knutselen van een gasreus.
Het laat volgens de onderzoekers zien dat de planeetvorming rond dubbelsterren zich volgens verschillende tijdslijnen kan voltrekken. Dat is te lezen in het blad Astronomy & Astrophysics.
HD 135344 AB
Het onderzoeksartikel handelt over dubbelstersysteem HD 135344 AB. Dit systeem bestaat uit twee jonge sterren – HD 135344 A en HD 135344 B – die op grote afstand om elkaar heen draaien. De B-ster was eerder al uitgebreid bestudeerd, omdat rond deze ster een stof- en gasschijf te vinden is, waarin planeten het levenslicht kunnen zien. Minder aandacht was er echter tot op heden voor de A-ster, die niet zo’n planeetvormende schijf bezit. Voor het nieuwe onderzoek besloten wetenschappers nu eens naar deze ster te kijken, zo vertelt onderzoeker Tomas Stolker. “Ik was met collega’s benieuwd of daar dan al misschien een planeet gevormd was.”
Waarnemingen
Gedurende vier jaar bestudeerden Stolker en collega’s HD 135344 A meerdere keren, met behulp van meerdere instrumenten op de Very Large Telescope in Chili. En dat werpt zijn vruchten af, want de waarnemingen onthullen dat de ster inderdaad een planeet bezit. Het gaat om een jonge gasreus die hooguit 12 miljoen jaar geleden het levenslicht heeft gezien. De planeet heeft een massa die ongeveer 10 keer groter is dan die van Jupiter. De afstand tussen HD 135344 A en de planeet is vergelijkbaar met de afstand tussen onze zon en Uranus.
Ongelijk
Een nieuwe planeet ontdekken, is natuurlijk altijd bijzonder. Maar wat de ontdekking extra bijzonder maakt, is dat deze uitwijst dat HD 135344 A al helemaal klaar is met de planeetvorming, terwijl zijn even oude metgezel HD 135344 B nog een protoplanetaire schijf bezit en dus nog midden in het planeetvormingsproces zit. Het laat zien dat de planeetvorming rond dubbelsterren niet altijd gelijk op hoeft te gaan.
Felle ster
Dat de ene ster in dit geval al veel verder is dan de andere, kunnen de onderzoekers niet helemaal verklaren, maar ze doen wel een poging in hun onderzoek. Zo suggereren ze dat de feller stralende HD 135344 A zijn protoplanetaire schijf veel sneller heeft doen verdwijnen. Hierdoor is er nu geen gas en stof meer rond de ster te vinden en kan HD 135344 Ab dus ook geen materiaal meer uit die protoplanetaire schijf naar zich toetrekken, wat dus betekent dat de vorming van de planeet voltooid is.
Toekomstig onderzoek
Het dubbelstersysteem mag zich naar verwachting ook de komende jaren nog wel in de aandacht van wetenschappers verheugen. Zo willen onderzoekers de nieuw ontdekte planeet heel graag eens nader bekijken met behulp van de in aanbouw zijnde Extremely Large Telescope. Deze telescoop zou meer inzicht kunnen geven in de ontwikkeling van de planeet en de samenstelling van zijn atmosfeer.
Daarnaast willen onderzoekers ook rond andere jonge sterren gaan zoeken naar planeten die net als HD 135344 Ab relatief dicht bij hun moederster staan. Deze zijn lastig te detecteren, maar HD 135344 Ab bewijst dat het zeker niet onmogelijk is – en de onderzoekers vermoeden dat er nog meer van dit soort planeten op ontdekking wachten.
