Maak kennis met Drakenman!
In Harbin, een stad in het noordoosten van China hebben onderzoekers de resten van een bijzondere mensachtige ontdekt. Het lijkt niet alleen te gaan om een ons tot voor kort onbekende soort, maar de mensachtige lijkt ook nog eens zeer nauw aan ons verwant te zijn. Dat is te lezen in het blad The Innovation.
Homo longi
De mensachtige heeft de naam Homo longi gekregen, maar wordt in de wandelgangen door onderzoekers ook wel aangeduid als Drakenman. Onderzoekers hebben tot op heden enkel een schedel van Homo longi teruggevonden, maar die kan ons al veel over de mensachtige en zijn plaats in de lange evolutionaire geschiedenis van de mens(achtig)en vertellen.
“Het Harbin-fossiel is één van de meest complete gefossiliseerde mensenschedels ter wereld,” aldus onderzoeker Qiang Ji. “Het fossiel onthult veel morfologische details die van groot belang zijn voor ons begrip van de evolutie binnen het Homo-geslacht en het ontstaan van de Homo sapiens.”
Primitieve en moderne trekjes
De schedel is behoorlijk groot; er moet een brein in gepast hebben dat zich qua grootte kan meten met het onze. Tegelijkertijd zijn er ook verschillen tussen deze schedel – die zo’n 146.000 jaar oud is – en de schedel van moderne mensen. Zo heeft H. longi veel grotere en bijna vierkante oogkassen. Ook zijn de wenkbrauwbogen – de botten boven de oogkassen waarop de wenkbrauwen rusten – veel breder. Ook de mond en tanden zijn veel forser. “De schedel vertoont zeker archaïsche eigenschappen,” stelt onderzoeker Chris Stringer. “Maar bepaalde details – zoals de vorm van de jukbeenderen, het gezicht dat onder de hersenpan valt, de omvang en vorm van de botten achter het oor doen weer meer denken aan onze soort.”
Ontmoetingen
De schedel geeft ons meer inzicht in onze eigen geschiedenis en evolutie, zo stellen de onderzoekers. “De vondst laat zien dat er 146.000 jaar geleden in Oost-Azië een derde menselijke afstammingslijn of soort evolueerde,” aldus Stringer. “Dit werd al langer vermoed, maar de andere fossielen uit deze regio waren minder compleet of – in onze optiek – niet met behulp van de beste methoden geanalyseerd.” Nu bewezen is dat meerdere afstammingslijnen in dezelfde tijd acte de présence gaven, rijst natuurlijk de vraag of mensachtigen behorende tot die verschillende afstammingslijnen elkaar ook tegen het lijf zijn gelopen. Van Neanderthalers weten we inmiddels dat ze moderne mensen ontmoetten en zich zelfs met hen kruisten. Maar hoe zit dat met H. longi? “Als de Homo sapiens inderdaad zo vroeg in Oost-Azië aanwezig was, kan deze H. longi ontmoet hebben,” denkt Stringer. “En aangezien we niet weten wanneer H. longi verdween, kunnen er ook later nog ontmoetingen hebben plaatsgevonden.”
Familie
En als er ontmoetingen plaatsvonden, kan ook niet worden uitgesloten dat de soorten zich met elkaar vermengden. “Als Neanderthalers zich met moderne mensen konden kruisen, dan weet ik zeker dat de Harbin-mensachtigen dat ook konden,” aldus Stringer. Want het onderzoek wijst immers uit dat Homo longi nauw aan de Homo sapiens verwant was. “Nog nauwer dan de Neanderthalers.” Het betekent dat de laatste voorouder die we met H. longi delen recenter leefde dan de laatste voorouder die we met de Neanderthalers gemeenschappelijk hebben. “Over het algemeen wordt aangenomen dat de Neanderthalers deel uitmaken van een uitgestorven afstammingslijn die heel dichtbij onze soort staat. Maar onze ontdekking suggereert dat de nieuwe afstammingslijn die wij geïdentificeerd hebben en waar Homo longi deel van uitmaakt de werkelijke zustergroep van Homo sapiens is,” aldus onderzoeker Xijun Ni.
Vervolgonderzoek
Tot deze groep kunnen mogelijk ook eerder teruggevonden fossiele resten van mensachtigen worden gerekend, zoals Jinniushanmens en Dalimens, die beiden eveneens in China zijn aangetroffen. “En ik weet zeker dat we er in de toekomst nog meer gaan vinden,” stelt Stringer. Die toekomstige vondsten kunnen wellicht uitwijzen hoe H. longi zich precies verhoudt tot de Jinniushan- en Dalimens. Ook zal in de toekomst ongetwijfeld ook nog onderzoek worden gedaan naar de relatie tussen H. longi en de Siberische Denisovamensen. De kiezen van het Harbin-fossiel doen namelijk sterk aan die van de Denisovamensen denken. En eerder werd op basis van gedeelde eigenschappen al vermoed dat ook de Jinniushan- en Dalimens aan de Denisovamensen verwant waren en mogelijk zelfs Oost-Aziatische populaties van deze mensachtigen vertegenwoordigden.
Vragen
Zo verschaft de Harbin-schedel niet alleen meer inzicht in onze evolutionaire geschiedenis, maar roept deze – als vertegenwoordiger van een nieuwe afstammingslijn die dicht bij de onze staat – dus ook veel (nieuwe) vragen op. “Wat was de evolutionaire geschiedenis van deze groep?” vraagt Stringer zich af. “Wanneer en waar ontstonden deze mensachtigen en wanneer stierven ze uit? En waarom?” Daarnaast zijn er ook praktische vragen. “De barre winters van Harbin suggereren dat de mensachtigen zich aan de extreme kou aanpasten. Maar hoe? Deden ze dat fysiek of cultureel of allebei?”
Antwoorden op deze en andere vragen worden de komende jaren in Azië gezocht. Want als het onderzoek iets bewijst, dan is het wel dat we ook dit deel van de wereld in de zoektocht naar onze oorsprong niet buiten beschouwing mogen laten. “Het onderzoek laat zien hoe belangrijk gebieden zoals China – en Azië in het algemeen – zijn voor het verkrijgen van een compleet beeld van de recente menselijke evolutie.”
