Tegelijkertijd merken onderzoekers een alarmerende verslechtering op in delen van Afrika en Centraal-Azië.
Luchtvervuiling is een heuse sluipmoordenaar. Jaarlijks komen er honderdduizenden mensen om het leven door blootstelling aan fijnstof, stikstof en ozon. Een groep wetenschappers heeft nu de wereldwijde trends in luchtkwaliteit visueel in kaart gebracht. “Luchtvervuiling wordt vaak de ‘onzichtbare moordenaar’ genoemd,” zegt onderzoeker Kirsty Pringle. “Maar deze kaarten maken het onzichtbare zichtbaar door de veranderingen in de deeltjesvervuiling over de jaren heen te laten zien.”
Air Quality Stripes
Geïnspireerd op de wereldberoemde ‘warming stripes’ (zie kader) hebben onderzoekers nu hun eigen kaarten ontwikkeld: de Air Quality Stripes. Deze kaarten geven de veranderende trends in luchtvervuiling door deeltjes (PM2.5) weer. Deze deeltjes zijn onder andere stof, vuil, roet of rook die in de lucht zweven. Ze zijn minder dan 1/30e van de breedte van een menselijke haar en kunnen makkelijk diep in onze longen doordringen. Deze kleine deeltjes kunnen zelfs in de bloedbaan terechtkomen en onze gezondheid beïnvloeden, en sommige zijn zelfs aangetroffen in het bloed van ongeboren kinderen. “Door deze wetenschappelijke gegevens als Air Quality Stripes weer te geven, worden de grote verschillen in luchtkwaliteitstrends en de blootstelling aan vervuiling, afhankelijk van de locatie, duidelijk zichtbaar,” aldus onderzoeker Steven Turnock.
De Climate Warming Stripes zijn een visuele weergave van de wereldwijde temperatuurstijging over de tijd. Ze werden in 2018 ontwikkeld door professor Ed Hawkins van het National Centre for Atmospheric Science en de Universiteit van Reading. De strepen zijn een eenvoudige, maar krachtige manier om de opwarming van de aarde te illustreren. Elke strook vertegenwoordigt de gemiddelde temperatuur van een specifiek jaar, met kleuren die variëren van blauw voor koelere temperaturen tot rood en zwart voor warmere temperaturen. Door de jaren heen vormen deze kleuren een visueel patroon dat de voortdurende opwarming van de aarde benadrukt.
Voor elk land ter wereld zijn er kaarten gemaakt voor de hoofdstad, plus twee extra steden voor China, India en de Verenigde Staten. Daarnaast heeft het onderzoeksteam ook hun eigen steden Leeds, Edinburgh en Exeter toegevoegd. Goed om te weten: de lichtblauwe strepen voldoen aan de luchtkwaliteitsrichtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie, die in 2021 zijn vastgesteld, terwijl de andere kleuren de richtlijnwaarden overschrijden. “We hebben deze strepen ontwikkeld om de complexe gegevens van computersimulaties op een veel eenvoudigere manier weer te geven, zodat ze makkelijker te begrijpen zijn,” legt onderzoeker Jim McQuaid uit. “Onze Air Quality Stripes laten de grote variëteit aan luchtkwaliteitsniveaus en trends wereldwijd zien.”
Europa
De resultaten van het project benadrukken zowel de behaalde successen als de voortdurende problemen bij het bestrijden van luchtvervuiling wereldwijd. Aan de ene kant ontdekten de onderzoekers bijvoorbeeld opvallende verbeteringen in luchtkwaliteit in Europa. Zo laten de kaarten zien dat de luchtvervuiling door PM2.5 in het grootste deel van Europa, vooral in West-Europa, aanzienlijk is afgenomen. Strengere regelgeving en technologische vooruitgang hebben geleid tot lagere niveaus van luchtvervuiling in de meeste Europese steden, zoals Londen, Brussel en Berlijn.
“De kaarten laten zien dat het mogelijk is om luchtvervuiling te verminderen,” stelt Pringle. “De lucht in veel Europese steden is nu veel schoner dan 100 jaar geleden, wat de gezondheid ten goede komt.”
Nederland
Ook Nederland lijkt vorderingen te maken. Zo tonen de kaarten aan dat de luchtvervuiling in Amsterdam afneemt.
Afrika en Centraal-Azië
Aan de andere kant ontdekten de onderzoekers een verslechtering van de luchtkwaliteit in Afrika en Centraal-Azië. De kaarten laten een zorgwekkende stijging van de luchtvervuiling door deeltjes zien in steden zoals de Pakistaanse hoofdstad Islamabad en de Indiase stad Delhi. Snelle urbanisatie, industriële expansie en gebrekkige regelgeving dragen bij aan deze alarmerende trend, die aanzienlijke gezondheidsrisico’s voor de lokale bevolking met zich meebrengt.
Wereldwijde ongelijkheden
De onderzoekers ontdekten ook opvallende wereldwijde ongelijkheden. De kaarten laten duidelijk de grote verschillen zien in de vooruitgang op het gebied van luchtkwaliteit tussen verschillende regio’s. “Dit benadrukt de dringende noodzaak voor gerichte internationale inspanningen om de toenemende luchtvervuiling in de meest getroffen gebieden aan te pakken,” zo onderstrepen de onderzoekers.
PM2.5
Volgens het team is dat heel belangrijk. PM2.5 wordt namelijk gelinkt aan een breed scala aan gezondheidsproblemen, waaronder ademhalingsaandoeningen zoals astma, verslechtering van de longgezondheid, een verhoogd risico op kanker en hartziekten en een grotere kans op het ontwikkelen van andere aandoeningen zoals diabetes, Alzheimer en Parkinson. De Wereldgezondheidsorganisatie raadt aan dat de jaarlijkse gemiddelde concentratie van PM2.5 niet meer dan 5 microgram per kubieke meter lucht (5 µg/m³) mag zijn. Het is echter belangrijk om te beseffen dat er geen volledig veilige concentratie van PM2.5 is volgens de medische wetenschap. Op dit moment leeft 99 procent van de wereldbevolking met hogere concentraties, vooral in lage- en middeninkomenslanden waar de niveaus vaak het hoogste zijn. “Het belangrijkste punt is dat luchtvervuiling een van de grootste risicofactoren voor overlijden wereldwijd is,” zegt McQuaid. “Men schat dat het verantwoordelijk is voor ongeveer een op de tien sterfgevallen wereldwijd.”
De nieuwe kaarten laten zien dat er nog veel moet worden gedaan om de blootstelling aan slechte luchtkwaliteit te verminderen. Tegelijkertijd tonen ze ook aan dat verbetering mogelijk is, zoals blijkt uit de aanzienlijke vooruitgang die Europa heeft geboekt. “We hopen echt dat dergelijke verbeteringen ook wereldwijd gerealiseerd kunnen worden,” besluit Pringle.
