Bij dinosaurussen denk je vooral aan de grote brullende kolossen uit Jurassic Park, maar er zijn ook hele andere dinosoorten. Onderzoekers ontdekten zelfs dat er een dinosaurus is geweest die niet keihard brulde maar tjilpte als een vogeltje.
Uit pas ontdekte fossielen van het strottenhoofd van een goed bewaarde dino blijkt dat sommige planteneters helemaal niet zo luidruchtig waren. De nieuwe soort, Pulaosaurus qinglong, werd ontdekt in noordoost-China en leefde ongeveer 165 tot 150 miljoen jaar geleden. Het dier was zo’n 60 centimeter lang en behoorde tot de Neornithischia: een groep plantenetende dinosauriërs met een vogelachtige bek. De naam verwijst naar Pulao, een mythologisch Chinees wezen dat bekendstaat om zijn luide stem.
Voor het eerst ooit
De vondst is bijzonder, omdat dit de eerste dinosaurus uit de Neornithischia-familie is die ooit werd gevonden in de Yanliao Biota, een regio in China die wereldberoemd is vanwege de uitzonderlijk goed bewaarde resten van dinosaurussen, vogels en andere prehistorische dieren. Eerdere vondsten in dit gebied waren vooral van kleine theropoden (vleeseters) en vroege vogels. De groep waar Pulaosaurus toe behoort kreeg tot nu toe nauwelijks aandacht, mede door een gebrek aan goede fossielen.
Maar het exemplaar dat de onderzoekers nu hebben gevonden, is uitzonderlijk compleet. Het gaat om een jong dier, waarvan onder meer wervels, poten, bekken, delen van het strottenhoofd en zelfs zacht weefsel bewaard zijn gebleven. Daarmee konden de onderzoekers voor het eerst een grondige analyse maken van deze vroege plantenetende dinosauriër.
(Tekst gaat hieronder verder)
Plantaardig dieet
Een van de opvallendste vondsten zijn de botten van de larynx, oftewel de stemkast. Die zijn uitzonderlijk zeldzaam: dit is pas de tweede keer ooit dat zulke structuren bij een dinosauriër zijn teruggevonden. De onderzoekers ontdekten dat het strottenhoofd van Pulaosaurus langwerpige, bladvormige kraakbeenstructuren bevatte, die doen denken aan die van moderne vogels. Die gelijkenis wijst erop dat deze dinosaurus wellicht geluiden produceerde die meer leken op vogelgeluiden dan op het gebrul dat we kennen uit films.
Daarnaast bestudeerden de onderzoekers de buikholte van het dier en vonden daar kleine ronde steentjes en minuscule afdrukken van zaden of ander plantaardig materiaal. Ook de bouw van tanden, kaak en tong wijst erop dat de Pulaosaurus zich waarschijnlijk voedde met zachte planten.
Verdere analyse liet zien dat deze soort tot de vroegst bekende Neornithischia behoort. Daarmee is dit fossiel niet alleen belangrijk voor onze kennis over geluid en communicatie bij dinosaurussen, maar ook voor het begrijpen van de vroege evolutie van deze groep.
Vogels en dino’s
We dachten eeuwenlang dat het anders zat, maar inmiddels weten we dat vogels afstammen van dinosauriërs en niet andersom. Meer specifiek stammen moderne vogels af van theropoden, een groep vleesetende dinosaurussen waartoe ook beroemde soorten als Velociraptor en Tyrannosaurus rex behoren. Dit blijkt uit een overweldigende hoeveelheid fossiel bewijs.
Paleontologen ontdekten in China talloze fossielen van theropoden met veren, holle botten en andere kenmerken die we nu herkennen als vogelachtig. De beroemde Archaeopteryx, ontdekt in 1861, wordt vaak gezien als een overgangsvorm tussen niet-vliegende dinosaurussen en vogels. Zijn skelet lijkt sterk op dat van theropoden, maar hij had ook veren en vleugels.
Deze dino’s ontwikkelden over miljoenen jaren steeds meer vogeleigenschappen, zoals een kortere staart, een groter borstbeen en vleugelachtige voorpoten. Uiteindelijk ontstonden de eerste echte vogels in het Laat-Jura, zo’n 150 miljoen jaar geleden.
