Nieuwe beelden van Webb tonen het verbluffende Sombrero-stelsel zoals nooit tevoren

Vergelijking van historische en recente beelden van het Sombrero-stelsel, vastgelegd door Hubble, Spitzer, Chandra en nu eindelijk ook in hoog detail door Webb’s mid infrarood instrument.

Het Sombrero sterrenstelsel, ook bekend als Messier 104 (M104), is al decennia een fascinerend object voor astronomen en sterrenliefhebbers. Dankzij nieuwe beelden van de James Webb-ruimtetelescoop (JWST) is ons begrip van dit iconische sterrenstelsel opnieuw verrijkt. In dit beeld-artikel vergelijken we de nieuwste opname met Webb’s MIRI instrument van M104 met eerdere observaties door Hubble, Spitzer, en Chandra.

Een reis naar het Sombrero sterrenstelsel
Deze reis begint met een adembenemende zoom naar het Sombrero sterrenstelsel. Op 30 miljoen lichtjaar van de aarde, in het sterrenbeeld Maagd, lijkt dit stelsel met zijn opvallende ringstructuur op een Mexicaanse sombrero-hoed. De recente opname van Webb’s MIRI-instrument onthult de klonterige verdeling van stof in de buitenste schijf, een detail dat nooit eerder zo scherp is waargenomen:

Webb’s infraroodblik
De MIRI-camera van Webb onthult een fascinerend web van gas en stof, met moleculaire structuren zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen, die wijzen op stervormingsactiviteit in de buitenste schijf van het stelsel. Hoewel het Sombrero sterrenstelsel minder actief is in stervorming dan onze Melkweg (met minder dan één zonsmassa aan nieuwe sterren per jaar), onthult Webb intrigerende details over de moleculen in de stof, zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Deze stoffen wijzen op jonge stervormingsgebieden in de schijf.

Webb’s MIRI-opname van het Sombrero sterrenstelsel. Deze infraroodopname van M104, gemaakt door Webb’s MIRI-instrument, onthult gedetailleerde stofstructuren in de galactische schijf. De opname toont, meer dan enig eerdere opname, details zoals de binnenstructuren van het stelsel, maar ook concentraties van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), complexe moleculen die wijzen op actieve stervormingsgebieden. Foto: NASA, ESA, CSA, STScI

Historische Vergelijkingen
Deze iconische opname van Hubble met beelden gemaakt in 2003, toont het sterrenstelsel in zichtbaar licht. Het heldere centrum en de donkere stofband blijven indrukwekkend, maar missen de gedetailleerde structuur die Webb’s infraroodblik laatst wist te onthullen:

Hubble’s zichtbare-lichtopname uit 2003. Hubble’s iconische opname toont de Sombrero Galaxy in zichtbaar licht, met een opvallende stofband en een helder galactisch centrum. Deze band is samengesteld uit koude, donkere moleculaire wolken die sterlicht absorberen en verstrooien. De heldere kern bevat een superzwaar zwart gat van naar schatting 9 miljard zonsmassa’s, dat relatief rustig is in vergelijking met de kernen van andere sterrenstelsels. Dit beeld legt voornamelijk oudere, rode sterren vast, wat wijst op een populatie die al miljarden jaren stabiel is. Foto: NASA/ESA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Spitzer’s opname biedt een meer ‘samengevoegd’ zicht op de stofstructuur, met minder scherpte dan Webb. Dit beeld benadrukt hoe Webb’s verbeterde resolutie ons begrip van deze kosmische structuren verdiept.

Spitzer’s infraroodbeeld van het Sombrero-stelsel. Deze opname laat zien dat de schijf van het sterrenstelsel vervormd is, waarschijnlijk als gevolg van een zwaartekrachtinteractie met een ander sterrenstelsel. De infraroodbeelden tonen daarnaast een verborgen schijf van sterren binnen de stofring en emissies uit het galactische centrum ervan, waar een superzwaar zwart gat huist dat naar schatting negen miljard keer de massa van de zon heeft. Dit beeld is samengesteld uit vier golflengten (3,6, 4,5, 5,8 en 8,0 micron), waardoor sterrenlicht wordt uitgefilterd om de stofstructuren beter zichtbaar te maken. Foto: NASA/JPL-Caltech/R. Kennicutt (University of Arizona) and the SINGS Team

In röntgenlicht onthult de Chandra X-Ray ruimtetelescoop diffuse emissies rond het centrum, waar een superzwaar zwart gat van 9 miljard zonsmassa’s schuilgaat. Dit actieve galactische centrum blijft relatief rustig in vergelijking met die van andere sterrenstelsels:

Chandra’s röntgenopname van M104. Chandra’s röntgenbeeld onthult diffuse emissies rond het galactische centrum van het Sombrero-stelsel. Deze emissies zijn afkomstig van heet gas dat in de accretieschijf van het superzware zwarte gat wordt versneld. De röntgenstraling suggereert dat het centrale zwarte gat een lage, maar aanhoudende accretiesnelheid heeft. Het beeld toont ook de aanwezigheid van oude sterrenpopulaties in röntgenstraling, mogelijk gekoppeld aan geëvolueerde binaire systemen en resterende supernova-restanten. Foto: NASA/CXC

Beelden in beweging
De panoramische video toont de majestueuze omvang van het Sombrero-stelsel en biedt een dynamisch overzicht van de details in de nieuwste opname gemaakt door Webb:

Onderstaande overgangsvideo vergelijkt de beelden van Spitzer, Webb, en Hubble. Het laat zien hoe technologische vooruitgang onze kijk op het universum blijft veranderen:

Hier worden de opvallende verschillen tussen Webb’s infraroodbeeld en Hubble’s zichtbare-lichtopname in detail geïllustreerd:

Een samenvattend tweeluik
Het afsluitende tweeluik combineert de kracht van Webb’s infraroodbeelden met Hubble’s klassieke zichtbare-lichtopname. Samen bieden deze beelden een uniek, multidimensionaal perspectief op het Sombrero sterrenstelsel:

Tweeluik van Webb en Hubble’s opnames. Het tweeluik toont de complementaire perspectieven van Webb en Hubble op de Sombrero Galaxy. Webb’s opname bovenaan onthult een blauwachtige, langgerekte schijf die onder een hoek (van ongeveer 10 uur tot 5 uur) door het beeld loopt. De heldere kern wordt omringd door een duidelijke binnenste schijf met verspreide sterren en een buitenste, klonterige schijf die doet denken aan wolken. Hubble’s zichtbare-lichtopname onderaan legt de nadruk op de helderheid van de kern en de scherp omlijnde donkere stofband die de binnenste en buitenste schijf scheidt. De buitenste schijf is subtieler en lijkt minder gedetailleerd. Samen bieden deze beelden een uniek multidimensionaal inzicht in de structuur en samenstelling van het sterrenstelsel. Foto: NASA, ESA, CSA, STScI, Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

Het Sombrero sterrenstelsel blijft een bron van inspiratie en onderzoek, van de iconische beelden van Hubble tot de revolutionaire details van Webb. Deze nieuwste opnames benadrukken niet alleen de vooruitgang in astronomische technologie, maar ook de oneindige complexiteit en schoonheid van ons universum.

Wil je de getoonde foto’s van het Sombrero sterrenstelsel beter bekijken, klik er op. Wil je de foto’s op nog veel hogere resolutie bekijken of uitprinten, klik dan hier voor de nieuwste opname van Webb’s MIRI instrument, hier voor de foto van Hubble uit 2003 of hier voor de foto uit 2005 van de Spitzer ruimtelescoop.

De afgelopen decennia zijn er prachtige foto’s gemaakt van interstellaire nevels, sterrenstelsels, planeten, andere hemellichamen en in de ruimtevaart. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina. Heb je zelf bijzondere (astro)foto’s die je wil delen met ons? Stuur ze in via ons mailadres o.v.v. ‘Ruimtefoto’!

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd