Eindeloos scrollen op Instagram of TikTok, weinig mensen worden er echt gelukkiger van. Ook uit onderzoek blijkt nu dat je prikkelbaarder wordt van socialmediagebruik. Vooral het plaatsen van berichten is slecht voor je humeur.
Amerikaanse onderzoekers van Harvard University zijn bepaald niet over één nacht ijs gegaan om dat aan te tonen. Ze hebben meer dan 40.000 mensen uit alle staten van de VS gevraagd naar hun socialmediagewoonten en het effect daarvan op hun emoties. De uitkomst was weinig rooskleurig: mensen die vaak sociale media gebruikten, vooral degenen die veel postten, scoorden aanzienlijk hoger op een prikkelbaarheidstest dan leeftijdsgenoten die maar weinig op sociale media zaten.
Depressie door social media
Heel vreemd zijn de resultaten misschien niet. Er is al veel vaker een verband aangetoond tussen bijvoorbeeld depressie en het gebruik van social media. Punt is wel dat dergelijke onderzoeken voorbijgaan aan het feit dat het scrollen op X of Insta ook minder heftige negatieve gevoelens kan oproepen. Uiteindelijk zullen maar weinig mensen echt depressief worden, maar des te vaker kan het gescrol leiden tot somberte of chagrijn.
Opmerkelijk genoeg leidde het plaatsen van berichten tot meer prikkelbaarheid dan alleen het scrollen. Dat is gek, omdat je zou verwachten dat de posters meer positieve gevoelens terugkrijgen van een platform, in de vorm van likes of leuke comments.
Jongeren versus ouderen
We spraken erover met hoofdonderzoeker Roy Perlis van Harvard. Hij vertelt over de aard van zijn studie: “We gebruiken een web-enquête, waarbij mensen zich kunnen aanmelden om deel te nemen. Zo hebben we de afgelopen vier jaar meer dan 500.000 Amerikaanse volwassenen ondervraagd, waaronder meer dan 40.000 voor dit onderzoek. We vroegen hen naar de frequentie van het gebruik van sociale media en stelden hen ook vragen over de mate van prikkelbaarheid.” Er zitten natuurlijk nadelen aan zo’n manier van ondervragen: degenen die zich aanmelden hebben daar mogelijk een reden voor. Ze hebben bijvoorbeeld last van hun eigen socialmediagebruik.
De resultaten waren desalniettemin erg overtuigend. “In dit onderzoek vertelde meer dan driekwart van de respondenten dat ze sociale media minstens dagelijks gebruikten, ongeveer een kwart deed dat zelfs het grootste deel van de dag. Onder die groep was de prikkelbaarheid aanzienlijk groter. En het niveau was vooral hoog onder mensen die zeiden dat ze vaak berichten plaatsten”, legt Perlis uit aan Scientias.nl. “Er waren demografische verschillen, maar in onze modellen hebben we daarvoor gecorrigeerd zodat we ons konden richten op de verbanden met sociale media. Het niveau van prikkelbaarheid was bijvoorbeeld het hoogst onder jongere mensen, maar we ontdekten dat prikkelbaarheid nog steeds samenhing met het gebruik van sociale media als we rekening hielden met de effecten van leeftijd.”
Niet eens verrast
De onderzoeker benadrukt dat oorzaak en gevolg nog niet duidelijk zijn. “We weten niet of sociale media prikkelbaarheid veroorzaken. Het zou kunnen dat prikkelbare mensen er gewoon voor kiezen om vaker sociale media te gebruiken. Maar er is minstens één onderzoek dat uitwijst dat socialemediaplatforms hun algoritmen zo afstellen dat ze opzettelijk sterke emoties opwekken om mensen op hun sites te houden.” Positieve of negatieve gevoelens maken daarbij niet uit.
Perlis is eigenlijk niet verbaasd door de uitkomsten. “Ik wilde dat ik kon zeggen dat ik verrast was door de resultaten. Ik vroeg me nog af of de effecten misschien allemaal toe te schrijven zouden zijn aan de politiek – dat wil zeggen, of de prikkelbaarheid enkel te maken zou hebben met politieke discussies, die mensen online voeren. Maar dat bleek niet het geval: zelfs nadat we rekening hadden gehouden met de politieke betrokkenheid van mensen, zagen we nog steeds een verband tussen sociale media en prikkelbaarheid.”
Het blijft een wonderlijk gegeven: we scrollen ons helemaal suf op social media. En we worden er alleen maar chagrijnig van. Laat je dus niet langer in de luren leggen door de algoritmes van de Zuckerbergs en Musks van deze wereld en word weer baas over je eigen mobiel.
