De ijsplaat die de gletsjer vooralsnog op zijn plek houdt, blijkt van alle kanten te zuchten en te kraken.
Wetenschappers maken zich al enige tijd grote zorgen om de smeltende Thwaites-gletsjer; een gletsjer met een oppervlak van ruim 192.000 kilometer gelegen op West-Antarctica. De gletsjer trekt zich razendsnel terug en is nu al verantwoordelijk voor ongeveer 4 procent van de wereldwijde zeespiegelstijging. En dat terwijl Thwaites momenteel nog enigszins wordt tegengehouden door een ijsplaat. Een nieuwe studie komt echter met zorgwekkend nieuws. Want nu blijkt dat ook deze cruciale ijsplaat die de gletsjer vooralsnog op zijn plek houdt, van alle kanten zucht en kraakt.
De Thwaites-gletsjer bevindt zich zoals gezegd op West-Antarctica en is momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 4 procent van de wereldwijde zeespiegelstijging. Als de gletsjer in zijn geheel zou smelten, zou deze de zeespiegel met 65 centimeter kunnen laten stijgen, waardoor miljoenen mensen die langs de kust wonen te maken zullen krijgen met extreme overstromingen. Onderzoekers houden de gletsjer nauwlettend in de gaten. Niet alleen vanwege de zeespiegelstijging die deze op eigen houtje zou kunnen realiseren, maar ook omdat de enorme gletsjer op dit moment omringende gletsjers afremt. Als Thwaites verdwijnt, zullen ook die gletsjers – samen goed voor een zeespiegelstijging van 2,4 meter als ze in hun geheel verdwijnen – sneller ijs gaan verliezen.
De vraag is hoe lang de ijsplaat nog stand weet te houden. Want recent onderzoek heeft nu uitgewezen dat de ijsplaat in bijzonder zwaar weer verkeert. Dat komt onder andere doordat warm oceaanwater de onderkant van de ijsplaat aantast. Tegelijkertijd vormen zich op de plaat enorme, groeiende breuken. “Als het huidige tempo doorzet, zal deze kritieke ijsplaat binnen de komende twee decennia uiteengevallen zijn,” zegt onderzoeker Peter Davis.
Grounding line
De onderzoekers bestudeerden de gletsjer en de ijsplaat met behulp van op afstand bestuurbare onderwaterrobots die ze door boorgaten lieten zakken. Op die manier konden ze metingen verrichten in de onderliggende oceaan en de zogenaamde ‘grounding line’ onderzoeken; het punt waarop gletsjerijs niet langer vastzit aan de onderliggende bodem, maar begint te drijven. Of in andere woorden: het beginpunt van de ijsplaat. De grounding line trekt zich echter steeds verder terug, waardoor er meer ijs verloren dreigt te gaan. De onderzoekers beschrijven de grounding line op dit moment zelfs als ‘chaotisch’. “Warm water, ruig ijs en een steile, glooiende bodem zorgen ervoor dat de ijsplaat van onderaf smelt,” aldus onderzoeker Peter Washam.
Getijden
Hoe dat warme water daar terechtkomt? De onderzoekers ontdekten dat warm water door de getijden onder de ijsplaat wordt gepompt. Het drijvende deel van de gletsjer stijgt en daalt met de getijden. Die beweging werkt eigenlijk als een soort hefboom en pompt water onder het ijs.
Spleten
Maar dat niet alleen. “We zien op de drijvende ijsplaat spleten ontstaan, waar water doorheen kan stromen,” vertelt onderzoeker Lizzy Clyne. “Dit kan de stabiliteit van de ijsplaat op lange termijn beïnvloeden.”
Al met al maakt het onderzoek de zorgen over de gevaarlijkste gletsjer op Antarctica alleen maar groter. De toekomst ziet er dan ook weinig rooskleurig uit. Onderzoekers zullen de ontwikkelingen op en onder de gletsjer op de voet blijven volgen. “Als Thwaites instort, zal het grootste deel van het ijs op West-Antarctica meegesleept worden,” voorspelt onderzoeker Ted Scambos. “Het is dus van cruciaal belang om een duidelijker beeld te krijgen van hoe de gletsjer zich de komende 100 jaar zal gedragen.”
