Het instrument gaat jagen op exoplaneten in de leefbare zone van het naburige stersysteem.
Astronomen hebben een nieuw instrument ingezet in de zoektocht naar aardachtige planeten. Het instrument heeft de naam NEAR (Near Earths in the AlphaCen-regio) gekregen en zal zich – zoals de naam al doet vermoeden – richten op de regio rond Alpha Centauri. Ondertussen zit de eerste tiendaagse observatieronde van NEAR erop. En nu is het afwachten waar het instrument mee op de proppen komt.
Alpha Centauri is het dichtstbijzijnde stersysteem. Het systeem telt drie sterren: Alpha Centauri A, Alpha Centauri B en Proxima Centauri. Omdat het Alpha Centauri-systeem relatief dichtbij staat – slechts 4,37 lichtjaar afstand van de aarde – wordt het door velen gezien als de beste kandidaat in de zoektocht naar tekenen van leven. Echter is de kennis over planeten aldaar schaars. Wel weten we dat er in het stersysteem aardachtige planeten voor kunnen komen; zo stuitten onderzoekers in 2016 op de aardachtige exoplaneet Proxima b die rond Proxima Centauri cirkelt. Een ontdekking die door velen werd gezien als de ontdekking van de eeuw.
Leefbare zone
De vraag is of er ook aardachtige planeten rond Alpha Centauri A en B cirkelen. Want dat is op dit moment nog niet helemaal duidelijk. Wel vermoeden onderzoekers dat er kleine, rotsachtige planeten in de leefbare zone rond Alpha Centauri A en B kunnen draaien. Dit betekent dat het waarschijnlijk niet te warm en niet te koud is op het oppervlak van deze buitenaardse werelden, waardoor vloeibaar water tot de mogelijkheden behoort. Maar de beste manier om het bestaan van dit soort planeten hard te maken is om ze beter te observeren.
Uitdaging
Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Zo is het vooral een technische uitdaging om dergelijke planeten te detecteren. Dat komt omdat het sterlicht dat hen weerkaatst in het algemeen miljarden keren doffer is dan het licht dat rechtstreeks van de moedersterren onze kant op schijnt. Het zoeken naar aardachtige planeten rond Alpha Centauri A en B kun je dan ook het beste vergelijken met het spotten van een mot rond een straatlantaarn tientallen kilometers verderop.
NEAR
Om dit probleem op te lossen lanceerden Breakthrough Watch en ESO een paar jaar terug een project om een speciaal instrument te bouwen. Dit instrument – dat ook wel een thermische infrarood coronagraaf wordt genoemd – is ontworpen om het grootste deel van het licht van de ster te blokkeren en is geoptimaliseerd om het infrarode licht op te vangen dat door het warme oppervlak van een planeet wordt uitgezonden. De coronograaf creëert als het ware een soort kunstmatige verduistering van een ster. Hierdoor kunnen onderzoekers veel zwakkere objecten in zijn omgeving waarnemen. De coronograaf is geïnstalleerd op de Very Large Telescope die zich in de Atacama-woestijn in Chili bevindt en is eigenlijk een soort upgrade van het al bestaande VISIR instrument.
Nu is het natuurlijk hopen dat er daadwerkelijk een grote bewoonbare planeet rond Alpha Centauri A en B draait. Met NEAR is in ieder geval de kans om zo’n planeet te detecteren enorm vergroot. “Mensen zijn van nature ontdekkingsreizigers,” zegt Yuri Milner, oprichter van Breakthrough Initiatives. “Het wordt tijd dat we ontdekken wat er aan de andere kant van de vallei ligt. En met deze telescoop wordt dat mogelijk.”
