De controversiële theorie dat een grote inslag een nieuwe ijstijd teweegbracht en de ondergang van de Clovismensen inluidde, krijgt steeds meer steun.
Het is een wat controversiële theorie die in 2007 voor het eerst werd geopperd: een enorme planetoïde of komeet stortte ongeveer 12.800 jaar geleden neer op onze planeet, wat leidde tot het uitsterven van vele diersoorten. Onderzoekers hebben in een studie nieuwe aanwijzingen gevonden voor deze noodlottige kosmische inslag. En hierdoor stapelt het bewijs voor deze gebeurtenis zich steeds verder op.
De theorie suggereert dat bijna 13000 jaar geleden een planetoïde of komeet op aarde neerstortte. Hierdoor ontstonden er bosbranden die mogelijk het zonlicht blokkeerden. Ook zouden falende gletsjerdammen ervoor hebben gezorgd dat een grote hoeveelheid zoet water in de Noord-Atlantische Oceaan terechtkwam. Hierdoor veranderde de oceaancirculatie; het startschot van een koudere periode die bekend staat als het Jongere Dryas. Dit droeg bij aan het uitsterven van meer dan 35 soorten megafauna, waaronder gigantische luiaards, sabeltandtijgers, mastodonten en mammoeten. Ook zou het hebben bijgedragen aan de achteruitgang van enkele menselijke populaties, waaronder die van de Clovismensen.
IJstijd
Hoewel we weten dat er in het Jongere Dryas een nieuwe ijstijd ontstond, snappen wetenschappers eigenlijk nog niet helemaal waar deze door werd veroorzaakt. Ook is het onduidelijk wat de redenen waren voor het uitsterven van vele diersoorten en de achteruitgang van menselijke populaties. Maar een nieuwe studie schept hierover meer duidelijkheid. Volgens het onderzoek zou de impact een enorme invloed hebben uitgeoefend op het klimaat, een verandering die zeker 1.400 jaar duurde.
Nieuw bewijs
De onderzoekers baseren zich op nieuwe vondsten in White Pond nabij Elgin in South Carolina. Hier troffen ze namelijk grote hoeveelheden platina aan; een element dat in verband wordt gebracht met kosmische objecten zoals planetoïden en kometen omdat deze objecten rijk zijn aan platina. Ook in andere delen van de wereld zoals in Europa, West-Azië en recentelijk in Chili en Zuid-Afrika zijn wetenschappers op eigenaardige pieken van platina gestuit. “We blijven bewijs vinden en breiden geografisch steeds verder uit,” zegt hoofdauteur Christopher Moore. “Er zijn de afgelopen jaren talloze studies verschenen met vergelijkbare vondsten op andere plekken. Dit ondersteunt het idee dat een inslag van een planetoïde of komeet het Jongere Dryas veroorzaakte.”
Groenland
Het bewijs daarvoor wordt steeds omvangrijker. Onlangs vonden onderzoekers bijvoorbeeld ook al ongewoon hoge concentraties platina en iridium in sedimenten in een recent ontdekte krater op Groenland. Volgens het team zou dit weleens de plek kunnen zijn geweest waar de ruimterots insloeg. Al suggereren gegevens uit Zuid-Amerika dat het ook heel goed zou kunnen dat er meerdere kraters ontstonden door verschillende inslagen. Verder onderzoek naar de inslagkrater op Groenland zou dat moeten verduidelijken.
Extinctie
Mogelijk leidde de impact tot een grote extinctie, die zeker 35 soorten megafauna het leven kostte. “We speculeren dat de impact heeft bijgedragen aan het uitsterven van diersoorten, maar het was niet de enige oorzaak,” betoogt Moore. “De jacht van mensen op deze dieren heeft vrijwel zeker ook bijgedragen, net als klimaatverandering. Gegevens van White Pond suggereren dat sommige dieren zijn uitgestorven aan het begin van het Jongere Dryas, waarschijnlijk als gevolg van verstoringen in het milieu, veroorzaakt door impact-gerelateerde bosbranden en klimaatverandering.”
Hoewel een verwoestende planetoïde-inslag die een einde maakt aan een bepaald tijdperk niet geheel ongeloofwaardig klinkt – zo’n zelfde inslag werd overigens de dinosaurussen fataal – is de theorie nog altijd erg controversieel. “Een allesomvattende theorie die tot een grote extinctie leidde werd door sommige wetenschappers als onwaarschijnlijk beschouwd,” zegt Moore. “Het was moedig in die zin dat de theorie in één klap een antwoord formuleerde op veel moeilijke vragen waar wetenschappers al lange tijd mee worstelden. Maar sommige onderzoekers blijven kritisch.” Hoewel niemand met zekerheid weet waarom de Clovismensen en iconische dieren uit de ijstijd verdwenen, levert het nieuwe onderzoek belangrijke aanwijzingen op. “Dit zijn grote debatten die al lang aan de gang zijn,” zegt Moore. “Dit soort dingen in de wetenschap doen er soms heel lang over voordat ze alom geaccepteerd worden. Dat gold bijvoorbeeld ook voor de inslag die het einde inluidde van de dinosaurussen. Hetzelfde ging op voor het idee van platentektoniek. Maar dat zijn ondertussen ideeën die volledig gevestigd zijn in de wetenschap.”
