In de VS horen schietpartijen bij het leven: maar liefst 7 procent van de volwassen Amerikanen is ooit aanwezig geweest bij een mass shooting. Ruim 2 procent raakte daarbij gewond.
Het zijn schokkende cijfers van onderzoek door de University of Colorado Boulder, die eens te meer duidelijk maken wat we in Europa allang weten: wapens moet je verbieden.
Vooral de jongere generaties hebben grote kans een massale schietpartij mee te maken, veel meer dan hun ouders of grootouders. Gen Z, geboren na 1996, loopt het grootste risico.
“Deze studie bevestigt dat massale schietpartijen geen geïsoleerde tragedies zijn, maar eerder een realiteit die een aanzienlijk deel van de bevolking treft, met ingrijpende fysieke en psychische gevolgen”, zegt hoofdauteur David Pyrooz, professor sociologie aan CU Boulder.
Ruim 10.000 Amerikanen ondervraagd
Pyrooz en zijn collega’s ondervroegen in januari 2024 ruim 10.000 Amerikanen. De onderzoekers kozen voor januari omdat er in die maand meestal geen mass shootings plaatsvinden. Ze stelden hen een reeks vragen, waaronder: ‘Bent u ooit fysiek aanwezig geweest op de plaats van een massale schietpartij?’
Massale schietpartij of mass shooting werd gedefinieerd als een misdrijf met een vuurwapen waarbij vier of meer mensen werden neergeschoten in de openbare ruimte. Fysieke aanwezigheid hield in dat iemand zich “in de onmiddellijke nabijheid van de schietpartij bevond op het moment dat die plaatsvond, zodanig dat er kogels in zijn richting werden afgevuurd, hij de schutter kon zien of het geweervuur kon horen”.
1 op de 15
Iets minder dan 7 procent van de respondenten beantwoordde de vraag met ‘ja’. Ruim 2 procent zei daarbij ook gewond te zijn geraakt. Dat hoeft niet per se door een kogel te zijn. Ze kunnen ook geraakt zijn door granaatscherven of vertrapt door mensen die wegvluchtten. “We hebben het over 1 op de 15 mensen in de Verenigde Staten”, reageert Pyrooz. “Dat zijn echt hoge aantallen voor iets ogenschijnlijk zeldzaams als vuurwapengeweld.”
Toch was de professor niet verrast. Een schietpartij kan veel meer mensen treffen dan je denkt. Tijdens de mass shooting in 2017 op het Route 91 Harvest-muziekfestival in Las Vegas doodde de schutter bijvoorbeeld 60 mensen en verwondde hij 413 anderen. Maar nog eens 454 mensen raakten gewond tijdens de paniek die ontstond toen mensen vluchtten. In totaal waren er ongeveer 22.000 mensen bij het concert, plus toeschouwers uit de omliggende hotels op de strip van Las Vegas. “Dat komt neer op ongeveer 1 op de 11.000 Amerikanen die alleen al bij die schietpartij aanwezig waren”, zegt Pyrooz. “Vergelijk dat met andere gebeurtenissen die in het hele land hebben plaatsgevonden en de aantallen lopen helaas snel op.”
De mass shooting-generatie
Jongeren, zwarte mensen en mannen hebben een grotere kans om getuige te zijn geweest van een schietpartij. Bij driekwart van de respondenten gebeurde de schietpartij in hun lokale gemeenschap, op plaatsen zoals bars of restaurants, scholen, winkelcentra of synagogen. Het inkomen en opleidingsniveau hadden geen invloed op de kans om aanwezig te zijn bij een massale schietpartij.
Meer dan de helft van de respondenten die bij een schietpartij was, zei dat dit in de afgelopen tien jaar was gebeurd. Het maakt duidelijk dat jongere generaties een cultureel fenomeen meemaken waar hun ouders veel minder last van hadden. “Onze bevindingen bevestigen het idee van een mass shooting-generatie”, zegt Pyrooz. “Mensen die opgroeiden in de nasleep van Columbine hebben unieke ervaringen die hen echt onderscheiden van oudere mensen.” Het bloedbad op Columbine High School staat in het collectieve geheugen van Amerika gegrift. Op 20 april 1999 schoten Eric Harris en Dylan Klebold, toen 18 en 17 jaar oud, twaalf medeleerlingen en een leraar dood. Daarna pleegden ze zelfmoord. Het was tot 2018 het dodelijkste schietincident op een middelbare school in de VS.
Psychische problemen
Uit het onderzoek bleek verder dat ongeveer driekwart van de mensen die aanwezig waren op de plaats van een shooting, maar niet gewond raakten, toch psychische problemen kregen. Ze hadden last van angsten en depressies. Ter vergelijking: ongeveer 20 procent van de rest van de bevolking rapporteert deze symptomen.
Pyrooz hoopt dan ook dat zijn onderzoek duidelijk maakt dat er meer beleid moet komen om vuurwapengeweld te verminderen en dat er meer hulp moet komen voor mensen die bij een schietpartij aanwezig waren. De professor kan zich nog steeds het geluid van de sirenes herinneren na de schietpartij op 22 maart 2021 bij een King Soopers-supermarkt op slechts enkele kilometers van zijn kantoor in Boulder. Hij werd er niet persoonlijk aan blootgesteld, maar weet welke tol het eiste in zijn omgeving. “Het is niet meer de vraag of er een schietpartij zal plaatsvinden in je gemeenschap, maar wanneer”, zegt hij. “We hebben sterkere systemen nodig om voor mensen te zorgen in de nasleep van dit tragische geweld.”
Alleen al in 2024 vonden er zeker 488 mass shootings plaats, waarbij vier of meer mensen gedood werden of gewond raakten, volgens cijfers van het Gun Violence Archive. In de vier jaar daarvoor waren er minstens 600 massale schietpartijen per jaar, bijna twee per dag. In 2021 kwamen er 48.830 mensen om door vuurwapens. In bijna de helft van de gevallen ging het om zelfmoord. Een op de vijf Amerikanen heeft een familielid dat overleed door een vuurwapen.
