Niet een beer, maar een mensachtige met een bijzonder loopje liet deze tot voor kort omstreden miljoenen jaren oude voetafdrukken achter

Het suggereert dat zo’n 3,6 miljoen jaar geleden meer dan één mensachtige soort al op twee benen liep.

In de jaren zeventig ontdekten onderzoekers in Laetoli, gelegen in het noorden van Tanzania, miljoenen jaren oude voetafdrukken. Deze voetafdrukken zouden zijn achtergelaten door Australopithecus afarensis – de soort mensachtige waar ook de befaamde ‘Lucy’ toe behoort. In het gebied troffen de onderzoekers echter ook andere mysterieuze voetafdrukken aan. En die leidden tot meer discussie. Sommigen dachten namelijk dat ze waren achtergelaten door een beer die op zijn achterpoten liep, terwijl anderen betoogden dat ze aan een mensensoort toebehoorden. Een nieuw onderzoek biedt uitsluitsel.

Laetoli-voetafdrukken
De Laetoli-voetafdrukken zijn heel bijzonder, niet op de laatste plaats omdat ze ervan getuigen dat mensachtigen zich in het huidige Tanzania zo’n 3,6 miljoen jaar geleden rechtop voortbewogen. Deze sporen vertegenwoordigen dan ook het oudste, directe bewijs van ‘bipedie’ ofwel tweevoetigheid bij mensachtigen. Hoewel de meeste wetenschappers het er wel over eens zijn dat het eerste paar voetafdrukken zijn achtergelaten door familieleden van Lucy, zien de voetafdrukken die op een nabijgelegen locatie zijn gevonden, er heel anders uit.

Links: de omstreden voetafdrukken. Rechts: Voetafdrukken waarschijnlijk achtergelaten door een familielid van Lucy. Hoewel de lengte vergelijkbaar is, is de linker afdruk veel breder dan de rechter. Afbeelding: Jeremy DeSilva and on right by Eli Burakian/Dartmouth.

De ongewoon gevormde voetafdrukken leidden tot een verhit debat. Zo werden ze door sommigen afgedaan als mogelijk achtergelaten door een jonge beer, die rechtop op zijn achterpoten was gaan staan. Anderen waren ervan overtuigd dat het toch een mensachtige moest zijn geweest.

Studie
Om de onderste steen boven te halen, keerden onderzoekers in een nieuwe studie terug naar het plaats delict in Tanzania. Hier onderwierpen ze de sporen aan een grondige inspectie. De voetafdrukken werden gemeten, gefotografeerd en 3D-gescand. Vervolgens vergeleken ze de sporen met de voetafdrukken van hedendaagse Amerikaanse zwarte beren, chimpansees en mensen.

Beer
Om te kunnen bepalen of de afdrukken door een beer in het zand zijn vereeuwigd, verzamelden de onderzoekers vier halfwilde, jonge zwarte beren met poten die ongeveer even groot zijn als de afdrukken in Laetoli. Elke beer werd met behulp van ahornsiroop of appelmoes verleid om op zijn achterpoten te staan en over een met modder gevuld pad te lopen. Ook bekeken de onderzoekers 50 uur aan beeldmateriaal van beren.

Experiment met een beer, waarbij zijn voetafdruk (rechts) werd bestudeerd. Afbeelding: Jeremy DeSilva en Ellison McNutt

Het onderzoek leidt tot enkele interessante conclusies. Zo merkt het team op dat de omstreden Laetoli-afdrukken toch meer lijken op die van mensen, dan die van beren of chimpansees. Zo hebben laatstgenoemden relatief smalle hakken in vergelijking met hun voorvoet, terwijl de raadselachtige miljoenen jaren oude voetafdrukken juist brede hakken vertonen ten opzichte van hun voorvoet. Daarnaast zijn er kenmerken van een grote teen en een kleiner tweede teentje uit de voetafdrukken op te maken. Het verschil in grootte tussen deze twee tenen is vergelijkbaar met dat van mensen en chimpansees, maar lijkt niet echt op de tenen van zwarte beren. Bovendien blijkt uit de video-analyse dat wilde Amerikaanse zwarte beren bijna nooit op hun achterpoten lopen. En, hoewel er duizenden dierlijke resten in Laetoli zijn gevonden, behoorde er geen één toe aan een beer.

Toch een mensachtige
Volgens de onderzoekers kan dit maar één ding betekenen. En dat is dat de 3,6 miljoen jaar oude voetafdrukken zijn achtergelaten door een mensachtige die op twee benen liep. Dit neemt echter niet weg dat deze mensachtige er een bijzonder loopje op nahield. Daarom veronderstellen de onderzoekers dat de sporen zijn achtergelaten door een nog onbekende mensachtige die zich op een ongebruikelijke, kruisende manier voortbewoog.

Het betekent dat het mysterie is opgelost: de voetafdrukken behoren toe aan vroege mensen en niet aan een beer. En dat heeft interessante implicaties. Zo verschaft het bijvoorbeeld meer inzicht in de oorsprong van de menselijke tweevoetigheid. Daarnaast suggereert het dat er waarschijnlijk meerdere soorten mensachtigen naast elkaar in het gebied leefden. “Dankzij dit onderzoek hebben we nu overtuigend bewijs dat er verscheidende mensachtigen op twee benen door het landschap liepen, maar wel op verschillende manieren en met verschillende voeten,” concludeert onderzoeker Jeremy DeSilva. “We beschikken eigenlijk al sinds de jaren zeventig over dit bewijs. Maar dankzij de herontdekking en meer gedetailleerde analyse van deze prachtige voetafdrukken, weten we het nu pas zeker.”

Bronmateriaal

"Mystery solved: Footprints from site a at Laetoli, Tanzania, are from early humans, not bears" - Dartmouth College (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: chezbeate via Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd