In de zeventiende eeuw ontplofte er een ster in het sterrenbeeld Cassiopeia. Deze ster was minstens acht keer zo zwaar als onze eigen zon. Nu – 340 jaar later – fotografeert de James Webb-telescoop deze helderste radiobron aan de hemel.
In een paar honderd jaar tijd is het restant flink gegroeid. Cassiopeia A heeft inmiddels een doorsnee van zo’n tien lichtjaar. In het midden van de nevel bevindt zich een compact object. Mogelijk is dit een zwart gat of een neutronenster. Opvallend weetje: Cassiopeia A is pas in 1947 ontdekt. Het licht van de explosie bereikte in 1667 wel ons zonnestelsel, maar blijkbaar nam niemand op aarde deze stellaire explosie waar.
Het supernovarestant oogt kleurrijk op de nieuwste Webb-foto. Toch zijn dit geen kleuren die wij met het menselijk oog kunnen zien. De ruimtetelescoop heeft namelijk camera’s aan boord die infraroodlicht opvangen. Het menselijk oog kan infraroodlicht alleen onder bepaalde omstandigheden waarnemen. De onderzoekers hebben het infrarood licht daarom ‘vertaald’ naar zichtbaar licht.
De oranje en rode gebieden laten kosmische slagvelden zien: hier botst materie van de geëxplodeerde ster met omliggend gas en stof. Hierdoor warmt het stof op. In het midden van het restant zien we roze gasklonten. Dit is gloeiend materiaal van de ster, voornamelijk bestaande uit zwaardere elementen als zuurstof, argon en neon. Dit deel van de nevel is ook in zichtbaar licht waarneembaar. Leg de Hubble-foto er maar eens naast en je ziet dat het roze gas als enige overblijft.
Waar komt kosmisch stof vandaan?
Astronomen hopen dat Cassiopeia A een belangrijke vraag beantwoordt: waar komt al het kosmische stof vandaan? De eerste sterrenstelsels in het jonge heelal huisvesten al ontelbaar veel stofdeeltjes. Het klinkt aannemelijk dat exploderende sterren deze stofdeeltjes het heelal in slingerden (en nog steeds slingeren), maar het zijn zulke grote hoeveelheden, dat wetenschappers nog geen verklaring gevonden na het observeren van verschillende supernova’s. Wie weet kan Cassiopeia A meer licht op dit mysterie schijnen. Wist je trouwens dat er dagelijks tonnen aan kosmische stofdeeltjes op het aardoppervlak vallen? De aarde komt hierdoor overigens niet aan: onze planeet verliest dagelijks ook veel gassen als waterstof en helium.
Eén ding is zeker: zonder supernova’s als Cassiopeia A had er geen leven kunnen ontstaan zoals wij dat kennen. Supernova’s produceren zware elementen als calcium en ijzer, waaruit nieuwe sterren en planeten geboren worden. Ooit is de calcium in jouw botten of het ijzer in je bloed ook op deze manier ontstaan. Fascinerend!
