Menig zonaanbidder heeft het al eens opgemerkt: dat bruine kleurtje verschijnt pas uren – of zelfs dagen – nadat je het strand hebt verlaten. Hoe komt dat toch?
Van een dagje bakken op het strand worden de meeste van ons behoorlijk bruin. Toch gebeurt dit vaak niet meteen. Pas uren of zelfs dagen na het zonnen zul je merken dat je daadwerkelijk een bruine teint hebt gekregen. Een prangende vraag is waarom dat niet onmiddellijk gebeurt. Onderzoekers denken nu het mysterie te hebben ontrafeld. En het lijkt te maken te hebben met twee concurrente processen in onze huidcellen.
Twee mechanismen
Wanneer we worden blootgesteld aan schadelijke UV-straling van de zon, gaan er in ons lichaam ‘alarmbellen’ af. “Ons lichaam beschikt over twee mechanismen die de huid beschermen tegen UV-stralen,” legt onderzoeker Nadav Elkoshi uit. “Het eerste mechanisme herstelt het DNA in de door de straling beschadigde huidcellen. Het tweede mechanisme verhoogt de productie van melanine – een biologisch pigment dat ervoor zorgt dat de huid donkerder kleurt – om de huid te beschermen tegen toekomstige blootstelling aan straling.”
DNA-herstel
Deze mechanismen lijken te kunnen verklaren waarom niemand op het strand bruin wordt, maar waarom dit pas later gebeurt. “Het blijkt dat het DNA-herstellende mechanisme voorrang heeft,” zegt Elkoshi. “Dit mechanisme remt in feite de productie van melanine. Pas nadat de cellen de genetische informatie zo goed mogelijk hebben hersteld, komt de productie van melanine op gang.”
Voorrang
Dat het DNA-herstellende mechanisme voorrang heeft, is niet zo vreemd. “De genetische informatie moet worden beschermd tegen mutaties,” licht onderzoeker Carmit Levy toe. “Daarom gaat dit herstelmechanisme voor. Het vertelt alle andere mechanismen in de cel: ‘Stop alles en laat mij in vrede werken’.” Dit mechanisme verlamt dus eigenhandig alles wat er in de cel gebeurt, totdat het DNA een paar uur na blootstelling aan de zon zo goed mogelijk is hersteld. Pas dan gaat het tweede mechanisme, dat zorgt voor een bruin kleurtje, aan de slag.
Eiwit
Uit een eerder onderzoek van hetzelfde team bleek al dat een eiwit genaamd MITF, dat wordt geactiveerd tijdens blootstelling aan de zon, verantwoordelijk is voor het reguleren van de twee mechanismen. In de nieuwe studie laten ze zien dat een ander eiwit, ATM genaamd (dat een sleutelrol speelt bij de reparatie van DNA), het eerste mechanisme activeert en het tweede uitschakelt. Hierdoor wordt de kans gemaximaliseerd dat de cel overleeft en geen mutaties oploopt na blootstelling aan gevaarlijke UV-straling.
Huidkanker
Het team denkt dat hun studie, gepubliceerd in Journal of Investigative Dermatology, kan helpen bij toekomstig onderzoek naar de bescherming van de huid. En dat is hoopvol nieuws. Huidkanker is namelijk de meest voorkomende soort kanker in Nederland. Jaarlijks krijgen 83.300 mensen de diagnose. De belangrijkste oorzaak van huidkanker is de zon. Zo ontstaat het vaak op plekken op het lichaam die veel in de zon komen zoals het gezicht, de romp, de handen, de armen en de benen. Daarom is het ook heel belangrijk om je goed in te smeren met zonnebrandcrème.
…onderzoekers onlangs nog aantoonden dat zonnebrandcrème misschien toch minder slecht is voor het milieu dan gedacht? Al enkele jaren waarschuwen wetenschappers dat bepaalde veelgebruikte zonnebrandcrèmes giftig zijn voor zeedieren. Maar een recent gepubliceerde studie suggereert dat deze bedreiging mogelijk wordt overschat. Het betekent dat je eigenlijk niet meer bang hoeft te zijn dat je zonnebrandcrème schade aanricht. “De dreiging van huidkanker veroorzaakt door het niet opdoen van zonnebrandcrème is veel groter dan de potentiële effecten voor het milieu,” zei onderzoeker Aaron Boyd in een interview met Scientias.nl. Wel raad hij aan om minerale filters te gebruiken als je in de buurt van koraalriffen bent. Maar in alle andere gevallen kun je zorgeloos genieten van je dag in het water.
De studie is een belangrijke stap voorwaarts. “We hebben nu het moleculaire mechanisme onthuld dat als basis kan dienen voor verder onderzoek,” zegt Levy. “Dergelijke studies zouden kunnen leiden tot innovatieve behandelingen die de huid maximaal beschermen tegen straling van de zon. Uiteindelijk kan het mogelijk zelfs huidkanker helpen voorkomen.”
