Het spiraalstelsel NGC 2090, gelegen in het zuidelijke sterrenbeeld Columba (Duif), schittert in een nieuwe serie beelden van de Hubble en de James Webb-telescoop. Deze beelden bieden ons unieke inzichten in de structuur, stervorming en beweging van materie in dit bijzondere sterrenstelsel.
NGC 2090 werd voor het eerst waargenomen door de Schotse astronoom James Dunlop op 29 oktober 1826. Het speelt sindsdien een prominente rol in de kosmologie, met name als onderdeel van het Extragalactic Distance Scale Key Project (Astronomische afstandsmeting). In dit project werden sterrenstelsels onderzocht om een nauwkeurige waarde voor de Hubble-constante te bepalen, die de uitdijing van het universum beschrijft.
Een historische bijdrage aan de kosmologie
De bijdrage van NGC 2090 lag in het kalibreren van de Tully-Fisher-methode, waarmee afstanden tot sterrenstelsels worden bepaald door de helderheid en rotatiesnelheid te analyseren. Met behulp van ‘Cepheïde-veranderlijke sterren’ bepaalde men in 1998 een afstand van 37 miljoen lichtjaar tot dit stelsel. Recente metingen, uitgevoerd in 2020, schatten de afstand iets groter, namelijk op een ruime 40 miljoen lichtjaar, vanaf Aarde bezien.
Een vlokkerig spiraalstelsel
NGC 2090 wordt omschreven als een vlokkerig spiraalstelsel (flocculent spiral galaxy). Dit type sterrenstelsel wordt gekenmerkt door een stoffige, vlekkerige schijf waarin de spiraalarmen niet scherp gedefinieerd zijn. De nieuwe Hubble-opname toont deze kenmerken in detail, met kronkelende lichtbanen en clusters van stervorming, verspreid over de schijf.
Een recente video van Hubble biedt een panoramische blik op deze opname, waardoor de complexe structuur van het sterrenstelsel extra goed zichtbaar wordt:
De infraroodblik van Webb
Naast Hubbles zichtbare en ultraviolette waarnemingen biedt Webbs infraroodcapaciteit een completer beeld van NGC 2090. In een opvallende opname, die data van de MIRI- en NIRCam-instrumenten combineert, worden de spiraalarmen en stofbanen zichtbaar als nooit tevoren. De blauw gekleurde gebieden in het beeld duiden op heldere sterren, terwijl rode tinten wijzen op koolstofverbindingen in de gas- en stofwolken.
Deze gegevens werden verzameld als onderdeel van een breed onderzoeksprogramma naar stervorming in nabijgelegen sterrenstelsels. Het infrarode perspectief onthult nieuwe details, zoals de locaties van jonge sterrenclusters en actieve stervormingsgebieden.
Een kosmisch evenwicht van licht en stof
De beelden van Hubble en Webb tonen samen een prachtig contrast: terwijl Hubble de kronkelende lichtbanen tussen het stof laat zien, onthult Webb de diepere gelaagdheid van het sterrenstelsel. Onderstaande transitievideo tussen beide opnames benadrukt hoe de instrumenten elkaar aanvullen in de studie van sterrenstelsels zoals NGC 2090:
NGC 2090 blijft een waardevol object van studie voor astronomen. Of het nu gaat om het verfijnen van kosmologische constanten, het bestuderen van stervorming of het begrijpen van de complexe interacties tussen licht en materie, dit vlokkerige spiraalstelsel biedt ons telkens nieuwe inzichten.
Wil je beide foto’s op ultrahoge kwaliteit downloaden en bekijken, klik dan hier voor de Hubble-foto van NGC 2090, en hier voor de door Webb gemaakte foto. Klik hier om de foto van Hubble in de ESASky browser te bekijken.
De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina. Heb je zelf mooie ruimtefoto’s van de hemel of de ruimte, meteorieten, kometen, of anderszins die je wil delen met ons? Stuur ze in via ons mailadres o.v.v. ‘Ruimtefoto’.
