Een joint roken in je achtertuin, een paar wietplanten op zolder, het wordt in Nederland al decennia gedoogd. Ook steeds meer andere landen denken dat het geen kwaad kan om cannabisgebruik te legaliseren. Toch is er weinig longitudinaal onderzoek dat bevestigt dat het gebruik niet toeneemt na legalisering. Daarom maken onderzoekers in Canada na vijf jaar de balans op.
In oktober 2018 werd recreatief gebruik van cannabis legaal in het land. Er waren toen bij tegenstanders grote zorgen dat het gebruik onder met name jongeren zou exploderen. Dat lijkt mee te vallen. Onderzoekers van de Canadese McMaster University volgden 619 risicojongeren drie jaar lang tussen februari 2017 en februari 2020.
Bingedrinkers
“Voor deze studie hebben we bewust deelnemers gezocht die regelmatig aan bingedrinken deden of veel dronken in combinatie met cannabisgebruik. In het algemeen gebruiken jongvolwassenen het meeste cannabis, dus daarmee is dit een hoogrisicogroep binnen de bevolking als het gaat om middelengebruik”, vertelt onderzoeker Amanda Doggett aan Scientias.nl. De redenering is dat als legalisering tot een toename van het cannabisgebruik zou leiden dit patroon waarschijnlijk het best te zien is in deze hoogrisicogroep. Reden waarom voor deze subgroep is gekozen.
Kleine toename, maar niet door legalisering
De jongeren werden iedere vier maanden opgevolgd om hun cannabisgebruik te monitoren. Omdat de onderzoekers daar al in 2017 mee begonnen, was het effect van de legalisering mooi waar te nemen. En wat bleek? Degenen die voor de legalisering regelmatig cannabis gebruikten, gingen dat steeds minder doen. Dat was echter geen gevolg van de legalisering, maar een normaal verloop: als mensen ouder worden stoppen ze met blowen. Iets opvallender: de deelnemers die voor de legalisering geen cannabis gebruikten, gingen dat in de loop der tijd iets vaker doen. Dan zou je kunnen stellen dat er toch een lichte toename is door legalisering. De afname bij de groep gebruikers is immers het gevolg van natuurlijk verloop.
Toch moet je dat zo niet zien volgens Doggett. “Het is onwaarschijnlijk dat de kleine toename van het cannabisgebruik veroorzaakt is door legalisering, aangezien de toename al begon voordat de legalisering plaatsvond. Wat dan de oorzaak is, is moeilijk te zeggen. Het is mogelijk dat we iets waarnemen wat ‘regressie naar het gemiddelde’ wordt genoemd, wat verwijst naar de tendens van extremere observaties om naar het gemiddelde te bewegen. Meer meetpunten in de tijd zouden ons een duidelijker beeld geven dus dit is een groep die we graag willen blijven monitoren.”
Niet verrassend
Het lag al in de lijn der verwachting dat het cannabisgebruik niet of nauwelijks zou toenemen na legalisering. “Bestaand onderzoek wees al uit dat legalisering waarschijnlijk niet zou leiden tot een enorme toename in het gebruik of in gerelateerde consequenties, zoals verslaving. Maar er ontbraken longitudinale data, die nodig zijn om op grondige wijze beleid te evalueren na verloop van tijd.”
En aangezien cannabis in steeds meer landen op de wereld wordt gelegaliseerd, adviseren de onderzoekers meer van dit soort onderzoek. Niet alleen om te bewijzen dat legalisering geen verschrikkelijke gevolgen heeft, maar ook om beleidsmakers en het publiek te informeren over het uitblijven van grote consequenties.
Robuust onderzoek
“Als je zo’n grote beleidswijziging als de legalisering van recreatief cannabisgebruik evalueert, is het essentieel om de juiste soort data te gebruiken. Onze studie was uniek omdat we data hadden van dezelfde mensen over langere tijd met verschillende meetpunten voor en na legalisering. Zo konden we de gevolgen van legalisering op een methodologisch erg robuuste manier onderzoeken. Het maakt het belang duidelijk van voortdurende monitoring van middelengebruik onder de bevolking. Het is noodzakelijk voor op bewijs gebaseerde besluitvorming”, aldus Doggett.
Al sinds 1976 wordt cannabisgebruik in Nederland gedoogd. Vergis je niet: dat betekent niet dat het gelegaliseerd is. Het mag wel al heel lang onder voorwaarden gebruikt worden. Mensen mogen 5 gram wiet op zak hebben of vijf wietplanten thuis laten groeien. We zijn inmiddels ingehaald door landen als Canada, maar ook Zuid-Afrika, Uruguay, Georgië en Zwitserland, waar cannabis officieel is gelegaliseerd. Malta is het eerste EU-land waar sinds 2021 cannabisgebruik wettelijk is toegestaan.
In Nederland wordt relatief veel cannabis gebruikt, blijkt uit Europees onderzoek. Iets meer dan 27 procent van de mensen heeft ooit in zijn leven wiet gerookt. Daarmee staan we in Europa op een achtste plaats. Nergens wordt zoveel cannabis gebruikt als in Frankrijk: bijna 45 procent van de bevolking heeft het wel eens gedaan. Ook in Denemarken, Spanje, Italië en Duitsland ligt het gebruik hoger.
Volgens het Trimbos Instituut is er geen verband tussen beleid en gebruik. Zo is het beleid in Frankrijk en Zweden strenger dan in Nederland, maar wordt er in Frankrijk veel meer en in Zweden juist veel minder cannabis gebruikt.
