En wel door een verklaring te vinden voor het opmerkelijke feit dat mensen zelfs op drukbezochte plekken nauwelijks botsen.
De uitreiking van de Ig Nobelprijzen is een jaarlijks terugkerend evenement waar veel wetenschappers reikhalzend naar uitkijken. Tijdens de uitreiking passeren veel ludieke en grappige studies de revue. “De Ig Nobelprijzen zijn misschien wel het hoogtepunt van de wetenschappelijke kalender,” aldus het prestigieuze vakblad Nature. En dit jaar vielen ook Nederlands wetenschappers in de prijzen.
De Ig Nobelprijs is eigenlijk een parodie op de bekende Nobelprijs en is in het leven geroepen om te laten zien dat wetenschap allesbehalve duf en saai is. Vaak gaan achter de ludieke onderzoeksvragen serieuze kwesties schuil die door de onderzoekers op een andere manier benaderd worden en daardoor op het eerste gezicht wat komisch zijn. En wie dat handig doet, kan dus een Ig Nobelprijs in de wacht slepen. Elk jaar gaan de prijzen dan ook naar onderzoeken die je in eerste instantie aan het lachen maken, maar je later aan het denken zetten. De prijs wordt al sinds 1991 uitgereikt en heeft ondertussen een cultstatus onder wetenschappers. De Nederlands-Britse natuurkundige Andre Geim wist in het verleden zelfs eerst een Ig Nobelprijs te winnen, om tien jaar later een echte Nobelprijs voor de Natuurkunde in ontvangst te nemen.
De Nederlandse wetenschappers Alessandro Corbetta en Federico Toschi sleepten een Ig in de wacht voor onderzoek naar bewegingen in mensenmassa’s. Ze analyseerden de voetgangersbewegingen van vijf miljoen reizigers in het Eindhovense treinstation en ontdekten dat mensen gemiddeld minimaal 75 centimeter afstand houden om botsingen te voorkomen. “We zijn hartstikke trots op deze prijs, de erkenning is mooi,” aldus Corbetta.
De studie
Voor het onderzoek installeerden Corbetta en Toschi vier sensoren onder de perrons van station Eindhoven. Zes maanden lang observeerden ze hoe vijf miljoen voetgangers het meetgebied van 27 vierkante meter binnenwandelden. En het lijkt erop dat voetgangers onbewust constant bezig zijn met het vermijden van botsingen met tegenliggers. Als er een aanvaring dreigt, passen ze meters van tevoren al hun looppad aan. Ongeveer 18.000 voetgangers bleken uiteindelijk toch precies tegenover elkaar uit te komen; een potentieel botsingsgevaar dus. “Ongeveer 80 voetgangers hiervan bleken daadwerkelijk met elkaar te botsen,” aldus Corbetta. “De overige voetgangers pasten hun looppad aan, tot ze op zijn minst 140 centimeter van elkaar verwijderd waren en wisten daarmee een botsing te voorkomen.”
Bungelende neushoorn
Een andere interessante winnaar is het onderzoek naar hoe je het beste logge dieren, zoals neushoorns, kunt vervoeren. Wellicht heb je de foto van een ondersteboven bungelende neushoorn al op Scientias.nl voorbij zien komen. Deze manier, waarbij een verdoofd dier met touwen om zijn enkels vastgebonden wordt en vervolgens ondersteboven aan een helikopter bungelt, blijkt opmerkelijk genoeg de beste en veiligste manier te zijn om ‘m van A naar B te verplaatsen.
Andere winnaars
Heb je je daarnaast weleens afgevraagd waarom mannen baarden hebben? Amerikaanse onderzoekers denken daar een verklaring voor te hebben gevonden. Zo beweren ze dat mensen baarden kregen om zichzelf te beschermen tegen stoten in het gezicht. Ook blijkt dat seks bijzonder doeltreffend kan zijn om je verstopte neus weer vrij te maken en zou je uit de zwaarlijvigheid van politici kunnen opmaken hoe corrupt het betreffende land is. De wetenschappers achter deze drie onderzoeken mochten allemaal een Ig Nobelprijs mee naar huis nemen.
Toekomstig onderzoek
Met de Ig Nobelprijzen kijken wetenschappers weer even terug op voltooide studies. Maar de Nederlandse wetenschappers kijken ook alvast vooruit. “Ik droom ervan om uiteindelijk de dynamiek van dichte menigten te begrijpen,” aldus Toschi. Het herkennen van patronen kan in de toekomst essentieel zijn bij het voorspellen en uiteindelijk managen van de natuurlijke bewegingsroutes van voetgangers. “Zo kunnen we plekken waar veel voetgangers samenkomen veiliger en efficiënter inrichten, gebaseerd op het natuurlijk loopgedrag van de mens,” gaat Toschi verder. “Denk aan musea, maar ook festivals. Hoe voorkomen we opstoppingen? Hoe kunnen we mensenmassa’s zo veel mogelijk over een gebied spreiden? We proberen als het ware het sociale systeem te manipuleren, maar wel met goede intenties.”
Wat dat betreft past het onderzoek perfect in het plaatje van Ig Nobel. “Eerst is het een onderzoek waar mensen misschien verbaasd over zijn, maar al snel zien ze dat we hiermee belangrijke veranderingen in gang kunnen zetten,” aldus Toschi. Nieuwsgierig naar alle winnaars van de Ig Nobelprijzen 2021? Je vindt ze hier!
