Eerder dit jaar kregen Nederlanders de kans om planeet HAT-P-6b en de ster waar deze omheen draait, een naam te geven. Maar dat liep iets anders dan gedacht…
Dit jaar bestaat de International Astronomical Union (IAU) – onder meer belast met het toekennen van namen aan hemellichamen – 100 jaar. En om dat te vieren kregen diverse landen de kans om een exoplaneet van een naam te voorzien. Ook Nederland kreeg een uitnodiging en de schone taak om exoplaneet HAT-P-6b en de ster waar deze omheen draait een naam te geven.
Niet de eerste keus
De uitslag is vandaag bekend gemaakt. Na zorgvuldige overweging heeft de IAU de suggestie van het Nederlandse publiek om de planeet en ster respectievelijk Nachtwacht en Sterrennacht te noemen, overgenomen. Opvallend genoeg was deze suggestie echter niet de eerste keus van het publiek.
De ster HAT-P-6 staat op 910 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Andromeda. De ster is zwaarder en heter dan onze zon. Rond de ster cirkelt één planeet die in 2007 werd ontdekt: HAT-P-6b. Deze planeet is bijzonder, omdat deze een retrograde baan heeft. Dat betekent dat deze in tegenovergestelde richting roteert ten opzichte van de meerderheid van de naburige hemellichamen.
De zoektocht
De zoektocht naar een nieuwe naam voor HAT-P-6b en zijn moederster kende twee rondes. In de eerste ronde kon het Nederlandse publiek namen voordragen. Die namen moesten aan strenge eisen voldoen. Zo mochten ze bijvoorbeeld niet commercieel van aard zijn, noch politiek of religieus gekleurd. Vernoemen naar een huisdier was verder eveneens verboden. Net als het vernoemen naar een persoon, tenzij deze al meer dan 100 jaar geleden is overleden. Uit alle voorgestelde namen koos een Nationaal Comité – bestaande uit astronomen en andere deskundigen – de beste namen, waarna ronde twee van start ging: de stemronde. In deze ronde kon het Nederlandse publiek stemmen op haar favoriete benaming. Het publiek had daarbij de keuze uit vijf voorstellen voor respectievelijk de planeet en ster, namelijk: Brandaris en Vuurduin of Cruquis en Leeghwater of Exomna en Hurstrga of Nachtwacht en Sterrennacht of Nijntje en Moederpluis. Meer dan 13.000 Nederlanders brachten in deze tweede ronde hun stem uit en het merendeel van de stemmen ging naar Nijntje en Moederpluis, gevolgd door Nachtwacht en Sterrennacht.
De uitslag
De uitslag is naar de IAU verzonden en vervolgens door een speciaal comité onder de loep genomen. En dat comité veegde de populairste suggestie al snel van tafel. Nijntje en Moederpluis voldeden niet aan de regels die de IAU heeft opgesteld, omdat er in beide gevallen nog sprake is van een actief intellectueel eigendomsrecht. In plaats daarvan besloot de IAU de planeet en ster respectievelijk Nachtwacht en Sterrennacht te noemen.
De planeet en ster zijn – op voorstel van vier Nederlanders – dus vernoemd naar wereldberoemde schilderijen van Nederlandse grootmeesters. De Nachtwacht is natuurlijk van Rembrandt van Rijn. De Sterrennacht is een beroemd werk van Vincent van Gogh.
