In een paar seconden tijd werd de ster op ultraviolette golflengten maar liefst 14000 keer(!) helderder.
We weten al een tijdje dat Proxima Centauri – de ster die zich het dichtst bij ons zonnestelsel bevindt – zonnevlammen produceert. Maar dat de ster ook monsterachtige varianten voortbrengt, kwam als een complete verrassing. Onlangs hebben wetenschappers de grootste zonnevlam ooit afkomstig van Proxima Centauri gedetecteerd. En dat heeft tevens gevolgen voor onze jacht op buitenaards leven.
Zoals gezegd bevindt de ster Proxima Centauri zich op een relatief korte afstand van de aarde. Zo is de ster slechts 4 lichtjaar van ons verwijderd. Voor zover we weten herbergt Proxima Centauri twee planeten, waarvan eentje weleens behoorlijk op de aarde zou kunnen lijken. Daarnaast is de ster een zogenoemde rode dwerg; dit zijn de meest voorkomende en langstlevende sterren in het heelal. Rode dwergen zijn een stuk koeler dan onze zon én hebben een mindere massa. Zo heeft Proxima Centauri bijvoorbeeld ongeveer een achtste van de massa van onze eigen zon.
Proxima Centauri is een kleine, maar machtige ster. We moeten ‘m dan ook zeker niet onderschatten. In de studie, gepubliceerd in het vakblad The Astrophysical Journal Letters, observeerden de onderzoekers de nabij ster veertig uur lang met behulp van maar liefst negen telescopen, waaronder ruimtelescoop Hubble, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, en planetenjager TESS. En terwijl ze naar de ster tuurden, gebeurde er iets opvallends.
Zonnevlam
De onderzoekers kwamen tot de ontdekking dat Proxima Centauri ineens een gigantische zonnevlam voortbracht. Dit is een enorme energie-uitbarsting op het oppervlak van een ster. “In slechts enkele luttele seconden werd de ster op ultraviolette golflengten maar liefst 14000 keer helderder,” vertelt onderzoeksleider Meredith MacGregor. De monsterachtige zonnevlam was zelfs één van de meest gewelddadige die wetenschappers ooit hebben gezien. Zo was de waargenomen zonnevlam zo’n 100 keer krachtiger dan elk soortgelijk exemplaar. De gehele gebeurtenis nam slechts zeven seconden in beslag.
Aliens
De krachtige, vrijgekomen straling die tijdens een zonnevlam gegenereerd wordt, heeft verstrekkende gevolgen voor planeten in de buurt. Want het is zeer aannemelijk dat zo’n planeet tijdens de zonnevlam gebombardeerd wordt met hoogenergetische deeltjes. Het betekent dat planeten zelfs volledig van hun atmosfeer kunnen worden ontmanteld, waardoor levensvormen blootgesteld worden aan dodelijke straling. “Als er leven is op de planeet die zich het dichtst bij Proxima Centauri in de buurt bevindt, dan ziet dat er waarschijnlijk heel anders uit dan op aarde,” zegt MacGregor. “Een mens op deze planeet zou een buitengewoon nare tijd hebben gehad.”
Zoals gezegd is het voorkomen van zonnevlammen op Proxima Centauri allesbehalve een zeldzaamheid. Ook gedurende de veertig uur die de onderzoekers naar de ster tuurden, hebben ze veel zonnevlammen – weliswaar van verschillende ordes – voorbij zien komen. “Planeten rondom Proxima Centauri worden minstens één keer per dag, zij het niet meerdere keren op een dag, gebombardeerd,” aldus MacGregor.
Millimeter-golflengten
Hoewel er tijdens de zonnevlam niet veel zichtbaar licht werd geproduceerd, genereerde het wel ultraviolet-, en radio- of ‘millimeter’-straling. “In het verleden wisten we niet dat er zelfs op deze millimeter-golflengten activiteit is,” zegt MaGregor. “Dit is de eerste keer dat we op zoek gingen naar zonnevlammen op deze millimeter-golflengten.” Momenteel vermoeden onderzoekers nog dat zonnevlammen ontstaan door een plotselinge verandering in het magnetisch veld van een ster. Maar de waargenomen millimeter-signalen kunnen volgens de onderzoekers mogelijk meer belangrijke informatie onthullen over hoe sterren deze krachtige uitbarstingen van energie precies genereren.
De bevindingen uit de studie suggereren dat de vrij opvliegende ster Proxima Centauri mogelijk nog meer verrassingen voor ons in petto heeft. “Er zullen waarschijnlijk nog meer rare soorten zonnevlammen bestaan die verschillende soorten fysica aantonen en waar we tot nu toe nog niet over hebben nagedacht,” zegt MacGregor. De toekomst zal het uitwijzen.
