Blijkbaar ben je niet de enige die een goede nachtrust nodig heeft om de volgende dag goed te functioneren.
Als je een nacht niet hebt geslapen, merk je dat de volgende ochtend vrijwel meteen. Je voelt je moe en lamlendig en wilt niets liever dan weer op bed neerploffen en verder tukken. Opvallend genoeg zijn mensen daar niet de enigen in. Want ook de mug blijkt na een slechte nacht gemiste slaap te willen inhalen.
De nachtrust van een mug
Waarom het belangrijk is om de slaap van muggen te bestuderen? Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie veroorzaken muggen meer menselijk leed dan enig ander dier. Alleen al malaria doodt eigenhandig jaarlijks meer dan 400.000 mensen. Door het 24-uursritme van muggen te begrijpen, hopen onderzoekers betere manieren te vinden om infectie te voorkomen. “Het is belangrijk om hun slaapdynamiek te begrijpen – wanneer ze zich voeden en wanneer ze slapen,” aldus onderzoeker Joshua Benoit.
Studie
Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Biologen spendeerden meer dan een jaar aan het ontwikkelen van methodes om de slaap van muggen te bestuderen. Dat dit zo ingewikkeld is, komt omdat waarnemingen de uitkomst van vrijwel elk experiment kunnen beïnvloeden. Muggen kunnen namelijk de aanwezigheid van mensen voelen door onze lichaamswarmte, geuren, beweging, trillingen en de koolstofdioxide die we uitademen en via onze huid uitstoten. “Het is heel moeilijk om de slaap van muggen te kwantificeren als je, zodra je de kamer binnenloopt, wordt beschouwd als hun avondmaal,” grapt Benoit.
Drie muggen
De onderzoekers zetten uiteindelijk een experiment op in een rustig deel van de universitaire campus, waar de muggen door meerdere kamers van voorbijgangers werden gescheiden. Met behulp van camera’s en infraroodsensoren konden ze vervolgens de bewegingen van muggen volgen zonder ze te storen. Het team bestudeerde drie verschillende soorten ziekteverspreidende muggen, namelijk de gelekoortsmug – een ‘dagbijter’ – de gewone steekmug – die in de schemering een maaltijd zoekt – en de Anopheles stephensi – die ’s nachts het meest actief is.
Slaap
In een eerste experiment namen de biologen het slaap- en voedingsgedrag van de muggen onder de loep. In een tweede experiment wekten ze de muggen door middel van trillingen bruut uit hun slaap. Het leidt tot enkele opmerkelijke ontdekkingen. Zo blijkt dat 75 procent van de muggen die een goede nachtrust had gehad, de volgende dag op zoek ging naar voedsel. Maar minder dan een kwart had na een slapeloze nacht nog zin in een maaltijd. Na een slechte nacht wil ook de mug dus maar één ding: verder slapen.
Het herkennen van een slapende mug is nog niet zo eenvoudig en vereist enige vaardigheid. Als ze namelijk niet op zoek zijn naar bloed, zitten muggen voor lange tijd stil om energie te besparen. Maar dit hoeft niet gelijk te betekenen dat ze slapen. De onderzoekers ontdekten echter een subtiel verschil. Als muggen namelijk in een slaaptoestand komen, hangen hun achterpoten, waardoor hun lichaam dichter bij het oppervlak komt. Met behulp van videobeelden slaagde het team erin dit gedrag bij de onderzochte muggen te bepalen. En de muggen hielden wel van een tukje. Zo blijkt dat ze behoorlijk veel sliepen; gemiddeld tussen de 16 en 19 uur per dag.
Deze resultaten suggereren dat vermoeide muggen dus slaap boven eten verkiezen. En dat is best vreemd. “Slaaptekort of niet, een bloedmaaltijd zou hen toch moeten aanspreken,” stelt onderzoeker Oluwaseun Ajayi. Maar niets blijkt minder waar. “Wat mij het meest verraste, is dat muggen bloed nodig hebben om eieren te produceren,” zegt Benoit. “Maar het zoeken naar eten geven ze volledig op om gemiste slaap in te halen.”
Het onderzoek, gepubliceerd in het vakblad the Journal of Experimental Biology, laat zien hoe belangrijk slaap zelfs voor muggen is. Overigens zijn mensen en muggen niet de enigen die het liefst gemiste slaap inhalen. Want ook bij enkele andere dieren, zoals honingbijen en fruitvliegjes, is aangetoond dat ze zich na een slechte nacht het liefst nog even een keertje omdraaien.
