Mysterieuze radiosignalen hinten op het bestaan van ons nog onbekende stellaire objecten

“We hebben zoiets nog nooit gezien,” aldus onderzoeker Ziteng Wang.

Wang maakt deel uit van het onderzoeksteam dat de mysterieuze signalen in 2020 met behulp van het Australian Square Kilometre Array Pathfinder (kortweg ASKAP) voor het eerst opving. “Wij speurden in 2020 en 2021 met ASKAP de hemel af om ongebruikelijke, nieuwe objecten te vinden,” stelt onderzoeker Tara Murphy. En dat is dus gelukt. “Toen we naar het hart van de Melkweg keken, ontdekten we ASKAP J173608.2-321635, genoemd naar zijn coördinaten. Het object was uniek, omdat het eerst onzichtbaar was, toen helder werd en vervolgens weer vervaagde om daarna weer op te duiken. Dat was uitzonderlijk.”

Onverklaarbaar
En zo opwindend als deze radiosignalen in 2020 leken te zijn, zo frustrerend was vervolgens de zoektocht naar de oorsprong ervan. Want die is nog altijd niet gevonden en daarmee is ASKAP J173608.2-321635 tot op heden onverklaarbaar.

Heel vreemd
“De vreemdste eigenschap van dit nieuwe signaal is dat het een heel hoge polarisatie heeft,” vertelt Wang. “Dat betekent dat het licht ervan in slechts één richting oscilleert, maar die richting roteert door de tijd heen. De helderheid van het object varieert ook enorm – wel met een factor 100 – en het signaal lijkt geheel willekeurig te verschijnen en verdwijnen. We hebben zoiets nog nooit gezien.”

En alle mogelijke verklaringen die astronomen tot op heden voor de radiosignalen hebben gedacht, schieten tekort. “Eerst dachten we dat de bron een pulsar was – een snel roterende, dode ster die een enorme dichtheid heeft – of anders een ster die enorme zonnevlammen spuwt. Maar de signalen die dit object afgeeft, komen niet overeen met wat we van dit soort hemelobjecten zouden verwachten.” En dus duurt het mysterie voort.

Waarnemingen
Dat mysterie begon in 2020 toen onderzoekers met behulp van ASKAP in een periode van negen maanden zes keer het mysterieuze radiosignaal spotten. Pogingen om de oorsprong ervan in zichtbaar licht te lokaliseren, liepen op niets uit. Hetzelfde geldt voor vervolgwaarnemingen met de Parkes-radiotelescoop; ook die kon de bron van de signalen niet vinden. “Vervolgens probeerden we de veel gevoeligere MeerKAT-radiotelescoop in Zuid-Afrika,” vertelt Murphy. Omdat het signaal met tussenpozen opdook en de telescoop er niet continu naar kan zoeken, werd besloten om deze elke week gedurende 15 minuten in de richting van het hart van onze Melkweg te laten turen. “In de hoop dat we het signaal weer zouden zien.” En de onderzoekers hadden geluk. “Het signaal keerde terug,” stelt Murphy. Maar daarmee was het mysterie nog niet opgelost. Sterker nog; het werd eigenlijk alleen maar groter. “We ontdekten dat het gedrag van de bron radicaal anders was: de bron verdween binnen een dag, terwijl deze tijdens onze eerdere observaties met ASKAP weken op rij zichtbaar was.”

GCRTs
En daarmee werd het niet bepaald gemakkelijker om de aard van het object te doorgronden. “De informatie die we hebben, vertoont wel wat parallellen met een andere klasse mysterieuze objecten, bekend als Galactic Centre Radio Transients (GCRTs),” stelt onderzoeker David Kaplan. Ook deze nog niet nader geïdentificeerde objecten brengen met tussenpozen radiogolven voort. “Maar hoewel ons nieuwe object – ASKAP J173608.2-321635 – overeenkomsten vertoont met GCRTs, zijn er ook verschillen. En we begrijpen deze bronnen ook nog niet goed, dus dat draagt allemaal bij aan het mysterie.”

In een poging het mysterie te ontrafelen houden onderzoekers ASKAP J173608.2-321635 de komende tijd goed in de gaten. En als dat niet meer inzicht geeft in de oorsprong van de radiosignalen is er altijd nog het Square Kilometre Array (SKA): een enorme radiotelescoop die de komende jaren in Australië en Zuid-Afrika verrijst (en waar ook Nederland behoorlijk in geïnvesteerd heeft). “Met SKA zullen elke dag kaarten van het heelal worden gemaakt en we verwachten dat deze telescoop ons gaat helpen om mysteries zoals het onze op te lossen,” aldus Murphy. Wie denkt dat astronomen daarna achterover kunnen leunen, heeft het echter mis. Verwacht wordt ook dat de waarnemingen van het Square Kilometre Array tevens weer heel veel nieuwe mysteries zullen aanreiken.

Bronmateriaal

"Strange radio waves emerge from the direction of the galactic centre" - University of Sydney
Afbeelding bovenaan dit artikel: Sebastian Zentilomo / University of Sydney

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd