Dit gas – waar sterren uit ontstaan – wordt als kogels de ruimte ingeschoten.
We weten dat het er in het centrum van onze Melkweg soms bar en boos aan toe kan gaan. Hier vinden we namelijk een groot zwart gat, dat bekend staat als Sagittarius A*. En de omgeving eromheen krijgt het daarom soms hard te verduren. Onderzoekers staan nu echter voor een raadsel. Want in een nieuwe studie ontdekten ze dicht, koud gas dat als kogels uit het hart van de Melkweg wordt geschoten. De schuldige? Niemand die het weet.
Dankzij decennia aan onderzoek hebben astronomen ondertussen een beeld kunnen vormen van de chaotische en bomvolle regio rond Sagittarius A* in het centrum van onze Melkweg. Ons galactische centrum ligt op ongeveer 26.000 lichtjaar afstand van de aarde en het superzware zwarte gat is zeker 4 miljoen keer de massa van onze zon. Daarnaast weten we nu dat de regio bruist van de sterren en interstellaire stofwolken herbergt. Rond het zwarte gat gebeuren daarnaast wel vaker vreemde dingen. Begin van dit jaar ontdekten onderzoekers bijvoorbeeld nog enkele bizarre objecten. Ze zien er namelijk uit als gas, maar gedragen zich als sterren.
Zo’n tien jaar geleden troffen onderzoekers in het hart van ons galactische centrum nabij het zwarte gat, de zogenoemde Fermi-bubbels aan. Dit zijn twee enorme hete gasbubbels die uit het hart van ons sterrenstelsel komen zetten. Dat er dus gas in het rondvliegt, is op zich niet heel verrassend. Maar dat het nu om koud gas gaat, is dat wel. “We hebben gezien dat er niet alleen heet gas uit het centrum van ons Melkweg geworpen wordt, maar ook dicht, koud gas,” zegt onderzoeker Naomi McClure-Griffiths. “Dit koude gas is veel zwaarder, dus het beweegt minder makkelijk.”
Kogels
De onderzoekers ontdekten dat dit dichte, koude gas als kogels de ruimte in wordt geschoten. En dat is best opmerkelijk. “Als er veel massa verdreven wordt, gaat ook een deel van materiaal dat gebruikt kan worden om sterren te vormen verloren,” legt McClure-Griffiths uit. “En als er heel veel gas verloren gaat, kunnen er op een gegeven moment helemaal geen sterren meer ontstaan. Het is dus best spannend wat er gaat gebeuren naarmate de Melkweg meer van dit gas verliest.”
Hoe dit gas precies wordt uitgestoten, is een raadsel. Zoals gezegd bevindt zich in het hart van de Melkweg een zwart gat. Maar op dit moment is het nog onduidelijk of Sagittarius A* de schuldige is. Een andere theorie is dat het gas wordt uitgespuwd door de duizenden zware sterren die zich in het centrum van de Melkweg bevinden. “We weten op dit moment nog niet wie er verantwoordelijk is voor het waargenomen verschijnsel,” zegt onderzoeksleider Enrico Di Teodoro. “We zijn nog op zoek naar antwoorden. Maar het wordt almaar ingewikkelder naarmate we er meer over te weten komen.”
Primeur
Hoewel het nu voor het eerst is dat we deze mysterieuze klontjes koud gas in het hart ons eigen Melkwegstelsel aantreffen, hebben onderzoekers wel vergelijkbare gebeurtenissen in andere sterrenstelsels waargenomen. Maar helaas worden we daar niet wijzer van. Verafgelegen sterrenstelsels hebben vaak grotere, actievere superzware zwarte gaten, waar op hoge snelheid nieuwe sterren het levenslicht zien. Wetenschappers denken dat materiaal hierdoor makkelijker kan ontsnappen. Al kunnen ze er nog niet helemaal hun vinger op leggen. “Deze sterrenstelsels bevinden zich op grote afstand, waardoor we deze verschijnselen niet in detail kunnen bestuderen,” zegt Di Teodoro. “Ons eigen Melkwegstelsel is bijna als een laboratorium. We kunnen echt dichtbij komen en verschijnselen van dichtbij bekijken. Hierdoor kunnen we gaan begrijpen hoe bepaalde gebeurtenissen in elkaar steken.”
De nieuwe studie roept nieuwe vragen op over wat zich momenteel precies in ons galactische centrum afspeelt. Hoewel het waargenomen uitgestoten gas op dit moment nog een groot raadsel is, stelt het onderzoeksteam dat hun bevindingen belangrijke implicaties hebben voor de toekomst van ons Melkwegstelsel. Het is echter een netelig probleem; eentje waar het onderzoeksteam nog wel even druk mee is. Meer gerichte waarnemingen zullen hopelijk meer inzicht verschaffen in hoe de klontjes koud gas precies bewegen en hoe ze in wisselwerking staan met het hete gas eromheen.