Mysterieuze gaten in de kaak van Sue, één van de grootste T. rexen ooit, blijven ook na nieuw onderzoek onverklaarbaar

In een nieuwe studie vegen wetenschappers de hypothese dat de gaten het werk zijn van ‘complexe bacteriën’ van tafel.

Het is misschien wel één van de beroemdste Tyrannosaurussen: Sue. De fossiele resten van deze gigantische T. rex werden in 1990 in het hedendaagse South Dakota opgegraven. Met een schedel van ongeveer 140 centimeter lang, een lijf dat meer dan 12 meter lang is en een heuphoogte van rond de vier meter is het tot op de dag van vandaag één van de grootste Tyrannosaurussen die we kennen. Wat de vondst extra bijzonder maakt, is dat Sue goed bewaard is gebleven; van de 360 botten waar elke T. rex naar schatting over beschikte, zijn er in het geval van Sue maar liefst 250 teruggevonden.

Mysterieuze gaten
Daarmee is Sue een bijzondere vondst die nog altijd tot de verbeelding spreekt. Maar ook eentje die nog altijd de nodige vragen oproept. Zo is er bijvoorbeeld veel discussie over mysterieuze gaten in de kaak van de dinosaurus. De gaten – waarvan sommigen ongeveer net zo groot zijn als een golfbal – bevinden zich in de linker onderkaak en het is nog altijd onbekend hoe ze ontstaan zijn. Wetenschappers hebben er natuurlijk wel ideeën over. En één van de meest populaire hypothesen is daarbij dat de gaten het resultaat zijn van een infectie, veroorzaakt door protozoa. Dit zijn microben met een net wat ingewikkeldere celstructuur dan bacteriën die mensen – maar ook andere dieren – ziek kunnen maken. En sommige onderzoekers vermoedden dus dat deze complexe eencelligen ook iets van doen hadden met de mysterieuze gaten in de kaak van Sue.

Van tafel
In een nieuw onderzoek vegen wetenschappers die populaire theorie echter van tafel. In het blad Cretaceous Research concluderen ze dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de gaten het werk zijn van een eencellige ziekteverwekker. In plaats daarvan lijken ze eerder het werk te zijn van een soortgenoot die Sue bestreed of juist beminde.

Dat protozoa in staat zijn om organismen ziek te maken, staat buiten kijf. Er zijn tal van ziekten bekend die door protozoa veroorzaakt worden. Eén zo’n redelijk bekende aandoening is trichomonas, veroorzaakt door de eencellige Trichomonas vaginalis. De ziekte komt onder mensen voor (als geslachtsziekte), maar ook andere dieren kunnen het krijgen. “Trichomonas komt voor onder vogels en eerder is een valk teruggevonden met schade aan zijn kaak, waardoor sommige paleontologen dachten dat een Trichomonas-achtige protozoa vergelijkbare schade kan hebben aangericht aan Sue,” aldus onderzoeker Jingmai O’Connor. “Dus voor deze studie wilden we de schade aan de kaak van Sue vergelijken met schade die Trichomonas bij andere dieren aanricht, om zo na te gaan of de hypothese (dat de gaten in de kaak van Sue het resultaat zijn van een infectie, veroorzaakt door een protozoa, red.) klopt.”

Vergelijking
De onderzoekers maakten beelden met een hoge resolutie van de kaak van Sue en vergeleken de mysterieuze beschadigingen onder meer met geheelde breuken in andere gefossiliseerde skeletten. Waaronder ook geheelde botten rond schedelboringen, uitgevoerd door de Inca’s. En al snel bleken er de nodige overeenkomsten te zijn. “We ontdekten dat Sue’s verwondingen in lijn waren met die andere voorbeelden van beschadigde en geheelde botten,” aldus O’Connor. Zo waren er in beide gevallen duidelijke tekenen van botvorming zichtbaar. “Wat de gaten ook veroorzaakte, het werd Sue niet fataal en het dier leefde nog lang genoeg om ervoor te zorgen dat de botten zichzelf konden beginnen te repareren.”

Maar onduidelijk bleef natuurlijk of protozoa aan de gaten ten grondslag lagen. Om die hypothese verder te verkennen, vergeleken de onderzoekers de gaten nogmaals. En dit keer met door Trichomonas veroorzaakte beschadigingen aan het skelet van een vogel. Maar opvallend genoeg vertoonde de vogel geen beschadigingen aan de kaak. “Je ziet wel sporen van een infectie en die bevinden zich achterin de keel,” stelt O’Connor. “Maar we zien geen gaten in de kaak zoals bij Sue.” En daarmee is het zeer onwaarschijnlijk dat de gaten het werk zijn van Trichomonas of een vergelijkbare protozoa.

Ook geen bacteriële infectie
En daarmee is voor de tweede keer een hypothese omtrent de mysterieuze gaten in de kaak van Sue van tafel geveegd. Eerder stelden onderzoekers namelijk al vast dat het zeer onwaarschijnlijk is dat een schimmelachtige bacteriële infectie aan de beschadigde kaak ten grondslag lag.

Bijtsporen?
Blijft de vraag natuurlijk hoe de gaten dan wel zijn ontstaan. “We weten het nog steeds niet,” stelt O’Connor. Een andere hypothese is dat het bijtsporen zijn, maar dat lijkt O’Connor ook onaannemelijk. “De gaten bevinden zich enkel aan de achterzijde van de kaak. Dus als het bijtsporen zijn, waarom zitten de gaten dan ook niet aan de voorzijde van de kaak? En je ziet ook geen rij aan gaten, zoals je zou verwachten bij een rij tanden. De gaten zijn heel willekeurig geplaatst.”

Een andere mogelijkheid is dat de gaten in werkelijkheid klauwsporen zijn, achtergelaten terwijl een mannelijke dinosaurus met Sue vocht of Sue juist het hof probeerde te maken. Het geslacht van Sue is onbekend, maar afgaand op de omvang van de dinosaurus gaan wetenschappers ervan uit dat het een mannetje betrof. Maar ook met dat in gedachten is het niet ondenkbaar dat de gaten getuigen van een wilde verkering met een T. rex van hetzelfde geslacht; ook in de natuur zijn genoeg voorbeelden van homoseksualiteit bekend. “De ‘homoseksuele T. rex-hypothese’ is leuk, maar ik denk dat er niet genoeg bewijs is om deze te staven of ontkrachten,” erkent O’Connor. Maar dat kan in de toekomst natuurlijk veranderen, want de mysterieuze gaten in de kaak van Sue blijven de wetenschappers – in afwezigheid van een overtuigende verklaring – nog wel even bezighouden.

Bronmateriaal

"What caused the holes in SUE the T. rex ’s jaw? Probably not an infection" - Field Museum
Afbeelding bovenaan dit artikel: LG-Photography from Getty Images (via Canva Pro)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd